PRAWO SPADKOWE - WYBRANE ZAGADNIENIA - PowerPoint Presentation

Slide1

PRAWO SPADKOWE- WYBRANE ZAGADNIENIA

Anna Kamińska

r

adca prawny

Slide2

def. spadkuniegodność spadkobiercydziedziczenie ustawowe

testament (zasady, nieważność, odwołanie, formy, zapis i polecenie)

zachowekprzyjęcie i odrzucenie spadkustwierdzenie nabycia spadku i dział spadku

CO OMÓWIMY?

Slide3

prawa i obowiązki majątkowe zmarłego

(małżonek

i inne osoby bliskie spadkodawcy,

które mieszkały z nim do

śmierci, są uprawnione do korzystania w ciągu trzech miesięcy z mieszkania i urządzenia domowego w zakresie dotychczasowym)Nie należą do spadku:prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

SPADEK

Slide4

Do

długów

spadkowych należą także:

koszty pogrzebu spadkodawcy,

koszty postępowania spadkowego, obowiązek zaspokojenia roszczeń o zachowek,obowiązek wykonania zapisów zwykłych i poleceń i inne obowiązki.

Powołanie do spadku wynika

z ustawy albo z testamentu.

Spadek – c.d.

Slide5

ustalana

w sądzie

, jeżeli spadkobierca:

dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy

podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo przeszkodził mu w tymumyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego

Niegodność spadkobiercy

Slide6

może żądać każdy, kto ma w tym interes

w ciągu

roku

od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku

nie może być uznany za niegodnego ten, komu spadkodawca przebaczyłNiegodność – c.d.

Slide7

I grupa:

dzieci

spadkodawcy oraz jego

małżonek

(nie przy separacji!)dziedziczą oni w częściach równych, ale małżonek nie może dostać mniej niż 1/4 całościjeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych; odpowiednio – dalsi zstępni

DZIEDZICZENIE USTAWOWE

Slide8

Wyłączenie małżonka spadkodawcy od dziedziczenia:

jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione

wyłączenie następuje na mocy orzeczenia sądu

może żądać każdy z pozostałych spadkobierców ustawowych powołanych do dziedziczenia w zbiegu z małżonkiem

termin: sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku, nie więcej jednak niż jeden rok od otwarcia spadkuDziedziczenie ustawowe – c.d.

Slide9

II grupa:

(w braku zstępnych spadkodawcy)

małżonek i rodzice

 

udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku(jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku)Dziedziczenie ustawowe – c.d.

Slide10

III grupa: (w braku zstępnych i małżonka spadkodawcy)

cały spadek przypada jego

rodzicom w częściach równychjeżeli jedno z rodziców nie dożyło

otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada

rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych jeżeli którekolwiek z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadkuDziedziczenie ustawowe – c.d.

Slide11

udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku

w braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy

Dziedziczenie ustawowe – c.d.

Slide12

IV grupa:

(w braku zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa i zstępnych rodzeństwa)

cały spadek przypada dziadkom spadkodawcy; dziedziczą oni w częściach równych

jeżeli któreś z

dziadków nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym, a w razie ich braku - udział spadkowy, który by im przypadał, przypada pozostałym dziadkom w częściach równych

Dziedziczenie ustawowe – c.d.

Slide13

V grupa:

(w braku małżonka spadkodawcy i krewnych)

spadek przypada w częściach równych tym

dzieciom małżonka

spadkodawcy, których żadne z rodziców nie dożyło chwili otwarcia spadkuDziedziczenie ustawowe – c.d.

Slide14

VI grupa:

(w braku małżonka spadkodawcy, jego krewnych i dzieci małżonka)

spadek przypada

gminie

ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemujeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Rzeczypospolitej Polskiej nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą, spadek przypada Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu+ przepisy dot. przysposobienia (adopcji)

Dziedziczenie ustawowe – c.d.

Slide15

jedyny sposób rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci

może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy

spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia

sporządzić i odwołać testament może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych

można sporządzić tylko osobiście

Testament

Slide16

Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

pod wpływem groźby.

 Na ww. okoliczności nie można się powołać po upływie lat trzech

od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie

lat dziesięciu od otwarcia spadku.

Nieważność testamentu

Slide17

Sposoby odwołania:

sporządzenie nowego testamentu,

zniszczenie testamentu w zamiarze odwołania go lub pozbawienie testamentu cech, od których zależy jego ważność,

dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.

Odwołanie testamentu

Slide18

testament

pisemny

- napisany

w całości (!)

pismem ręcznym, podpisany i opatrzony datą (brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów)testament notarialny - sporządzony w formie aktu notarialnego (50 zł, a jeśli testament zawiera zapis zwykły, polecenie lub wydziedziczenie – 150 zł, a z zapisem windyk

. – 200 zł)

Forma testamentu

– testamenty zwykłe

Slide19

3) testament

allograficzny

(urzędowy) – spadkodawca w obecności dwóch świadków oświadcza swoją ostatnią wolę ustnie wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego

(spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia; protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków; protokół powinien być podpisany przez spadkodawcę i wszystkie ww. osoby; jeżeli spadkodawca nie może podpisać protokołu, należy to zaznaczyć w protokole ze wskazaniem przyczyny braku podpisu; osoby głuche lub nieme nie mogą sporządzić takiego testamentu)

Testamenty zwykłe – c.d.

Slide20

testament ustny

obawa rychłej śmierci albo niemożliwość zachowania zwykłej formy

spadkodawca oświadcza ostatnią wolę ustnie

przy jednoczesnej obecności

co najmniej trzech świadkówtreść testamentu musi być spisana przez świadka lub osobę trzecią przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpisują spadkodawca i co najmniej dwaj świadkowie

jeśli powyższe nie miało miejsca: treść testamentu można w ciągu

sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznania świadków złożone przed sądem

; jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków

Testamenty szczególne

Slide21

2) testament podróżny

przed dowódcą statku lub jego zastępcą, dwaj świadkowie

Testament szczególny traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności, które uzasadniały niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możności sporządzenia testamentu zwykłego.

Testamenty szczególne – c.d.

Slide22

1)   osoba nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych

2)   osoba niewidoma, głucha lub niema

3)   osoba nieumiejąca czytać i pisać

4) osoba

niewładająca językiem, w którym sporządzany jest testament5)   osoba skazana prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania 

+ osoba, dla której w testamencie została przewidziana

jakakolwiek korzyść, a także jej małżonek, krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia

(jeśli jest świadkiem, to nieważne jest postanowienie, które przysparza korzyści tej osobie lub jej małżonkowi (…), chyba że z treści testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści – wówczas nieważny jest cały testament)

Kto nie może być świadkiem przy sporządzaniu testamentu?

Slide23

Zapis zwykły

Spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego

świadczenia majątkowego

na rzecz oznaczonej osoby (zapis zwykły).

Spadkodawca może obciążyć zapisem zwykłym także zapisobiercę (dalszy zapis).ZAPIS I POLECENIE – MOŻLIWE POSTANOWIENIA TESTAMENTOWE

Slide24

jeśli spadkobierca nie zaznaczył inaczej, zapisobierca może żądać wykonania zapisu

niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu

jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, zapis obciąża ich w stosunku do wielkości ich udziałów spadkowych, chyba że spadkodawca postanowił inaczej

zapisobierca obciążony dalszym zapisem może zwolnić się od tego obowiązku także w ten sposób, że dokona bezpłatnie na rzecz dalszego zapisobiercy przeniesienia otrzymanych praw

zapis może być uczyniony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminuroszczenie z tytułu zapisu przedawnia się z upływem

lat pięciu

od dnia wymagalności zapisuZapis zwykły – c.d.

Slide25

W testamencie sporządzonym

w formie aktu notarialnego

spadkodawca może postanowić, że oznaczona osoba

nabywa przedmiot zapisu

z chwilą otwarcia spadku.Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:rzecz oznaczona co do tożsamości;zbywalne prawo majątkowe;

przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne;

ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności.

Zapis windykacyjny

Slide26

Spadkodawca może w testamencie włożyć na spadkobiercę lub na zapisobiercę obowiązek oznaczonego

działania lub zaniechania

, nie czyniąc nikogo wierzycielem.

 

jeżeli polecenie zostało nałożone na zapisobiercę, a osoba ta nie chce lub nie może być zapisobiercą, spadkobierca zwolniony od obowiązku wykonania zapisu powinien w braku odmiennej woli spadkodawcy polecenie wykonaćwykonania polecenia może żądać każdy ze spadkobierców, jak również wykonawca testamentu, chyba że polecenie ma wyłącznie na celu korzyść obciążonego poleceniemjeżeli polecenie ma na względzie interes społeczny, wykonania polecenia może żądać także właściwy organ państwowy

Polecenie

Slide27

kiedy?: gdy jest testament

komu?: zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy

ile?: jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni -

dwie trzecie

wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziałuZACHOWEK

Slide28

jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę

darowizny

, bądź w postaci

powołania do spadku

, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnieniaroszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu

roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem

lat pięciu od otwarcia spadkuZachowek – c.d.

Slide29

Spadkodawca może

w testamencie

pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku, jeżeli uprawniony do zachowku:

wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Zachowek – c.d.

Wydziedziczenie

Slide30

Przyczyna wydziedziczenia powinna wynikać z treści testamentu.

Spadkodawca nie może wydziedziczyć kogoś, komu przebaczył.

Zstępni wydziedziczonego zstępnego

są uprawnieni

do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.Wydziedziczenie – c.d.

Slide31

Spadkobierca może:

przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (

przyjęcie proste

),

przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza - spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku; ograniczenie to odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie nie podał do inwentarza przedmiotów należących do spadku albo podał do inwentarza nieistniejące długi), spadek odrzucić

.

PRZYJĘCIE I ODRZUCENIE SPADKU

Slide32

oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się w ciągu

sześciu miesięcy

od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania

brak oświadczenia w ww. terminie jest jednoznaczny z

prostym przyjęciem spadku (gdy spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, brak oświadczenia spadkobiercy w terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza)jeżeli jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, uważa się, że także spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia, przyjęli spadek z dobrodziejstwem inwentarza

oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku składa się

przed sądem (50,00 zł) lub przed notariuszem

(50,00 zł)

Przyjęcie i odrzucenie spadku – c.d.

Slide33

1) sądowe stwierdzenie nabycia spadku przez spadkobiercę

koszty: opłata stała za wniosek 50 zł

2) notarialny akt poświadczenia dziedziczenia

koszty: 50 zł (z zapisem wind.

100 zł) + 100 zł za sporządzenie protokołu

STWIERDZENIE NABYCIA SPADKU

Slide34

1) na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami (jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego)

2)

na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców

koszty: 500/300 zł, a dział połączony ze zniesieniem współwłasności: 1000/600 zł

DZIAŁ SPADKU

Slide35

Czas na pytania…

Slide36

Dziękuję za uwagę!

annakaminska-kancelaria@wp.pl