Nieuw Duits zeerecht Prof mr Frank Smeele 8 april 2016 Opbouw Inleiding Totstandkoming Structuur HGB Terminologie Doel modernisering Ambivalentie tegenover eenvormig zeevervoerrecht Dwingend rechtelijk karakter ID: 596565
Download Presentation The PPT/PDF document "NTHR Congres 2016" is the property of its rightful owner. Permission is granted to download and print the materials on this web site for personal, non-commercial use only, and to display it on your personal computer provided you do not modify the materials and that you retain all copyright notices contained in the materials. By downloading content from our website, you accept the terms of this agreement.
Slide1
NTHR Congres 2016
Nieuw Duits zeerecht
Prof. mr. Frank
Smeele
8 april 2016Slide2
Opbouw
Inleiding
TotstandkomingStructuur HGBTerminologieDoel: moderniseringAmbivalentie tegenover eenvormig zeevervoerrechtDwingend rechtelijk karakterVervoersdocumentenAlgemeenCognossementProcesrecht
Nieuw
D
uits zeerechtSlide3
Inleiding
Totstandkomingsgeschiedenis
2004 Instelling groep van deskundigen o.l.v. Prof. Herber2009 Afsluitend rapport en tekstvoorstel2011 Wetsontwerp ministerie van Justitie2012 Wetsvoorstel Bondsregering2013 Gesetz
zur Reform des Seehandelsrecht vom 20.
April 2013, BGbl. 2013 I Nr. 19.
Nieuw
D
uits zeerechtSlide4
Inleiding
Structuur Boek 5 “
Seehandel” HGB (Oud) (Nieuw)I Algemene Bepalingen I Personen van de ScheepvaartII Reder en RederijIII Kapitein Nieuw Duits zeerechtSlide5
Inleiding
Structuur Boek 5 “
Seehandel” HGB (Oud) (Nieuw)IV Overeenkomsten van II Vervoerovereenkomsten goederenvervoer 1 Goederenvervoer 1 StukgoedV Overeenkomsten van 1 Algemeen personenvervoer 2 Documenten 3 Aansprakelijkheid ladingschade 2 Reisbevrachting 2 Personenvervoer
III Terbeschikkingstelling schip 1 Rompbevrachting
2 Tijdbevrachting
Nieuw
D
uits zeerechtSlide6
Inleiding
Structuur Boek 5 “
Seehandel” HGB (Oud) (Nieuw)VI Bodemerij (tot 1937) IV Noodsituaties van het schip 1 AanvaringVII Avarij 2 Hulpverlening 1 Avarij grosse en bijzondere 3 Avarij-grosse avarij 2 Hulpverlening V Scheepsvoorrechten
VIII Berging en hulpverlening VI VerjaringIX Scheepsvoorrechten VII Beperking van aansprakelijkheid
X Zeeverzekering VIII Procesrecht
XI Verjaring
Nieuw
D
uits zeerechtSlide7
Inleiding
Structuur Boek 5 “
Seehandel” HGBOpmerkingenNL recht rekent tijd- en reisbevrachtingen tot overeenkomsten van zeevervoer (art. 8:370 BW). De rompbevrachting is een sui generis overeenkomst (art. 8:530 BW). Duits recht onderscheidt tussen “Befördungsverträge” en “Schiffs-überlassungsverträge”, waarbij reisbevrachting tot de eerste en tijdbevrachting (“Zeitcharter”, § 557 HGB) en rompbevrachting (“Schiffsmiete”, § 553 HGB) tot de tweede categorie behoren.
Nieuw
Duits zeerechtSlide8
Inleiding
Structuur Boek 5 “
Seehandel” HGBOpmerkingenHGB biedt geen uitputtende regeling. Diverse relevante thema’s zijn elders in de wet geregeld. Bijv.ScheepsregisterWrakopruimingOlieverontreiniging door olietankschepenVervoer van gevaarlijke stoffenDuits recht streeft geen integratie van handelsrecht in burgerlijk recht na. De koopman bestaat in Duitsland nog steeds al is de relevantie van dit begrip gering geworden. Vgl. § 481 HGB.Nieuw D
uits zeerechtSlide9
Inleiding
Terminologie
“Reeder” (§ 476 HGB) = scheepseigenaar.“Ausrüster” (§ 477 HGB) = wie met een hem niet toebehorend schip de scheepvaart bedrijft. “Frachtvertrag” (§ 407 HGB) = vervoerovereenkomst“Seefrachtvertrag“ = overeenkomst van goederenvervoer over zee. Twee vormen:“Stückgutfrachtvertrag” (§ 481 e.v. HGB) = bevrachting .. bij aanleg op stukgoederen, vgl. art. 453, 2.
WvK
1838.“Reisefrachtvertrag” (§ 527 e.v. HGB) = reisbevrachting.
Nieuw
D
uits zeerechtSlide10
Inleiding
Terminologie
Aanduiding partijen bij (zee)vervoerovereenkomst:“Frachtvertrag”: “Absender” (afzender), “Frachtführer” (vervoerder) en “Empfänger” (Ontvanger).“Seefrachtvertrag”: “Befrachter” (afzender), “Verfrachter” (vervoerder) en “Empfänger” (ontvanger).Bij “Konnossementen” ook nog: “
Ablader
” (aflader) en “Legitimierte Besitzer” (regelmatig houder) en “Berechtigte” (materieel rechthebbende)
Nieuw
D
uits zeerechtSlide11
Doel: modernisering
Boek 5 HGB was verouderd en achterhaald
Gebaseerd op Allgemeines Deutsches Handelsgesetzbuch (ADHGB) uit 1861 (!)Overgenomen in Handelsgesetzbuch (HGB) 1900Zeilschepen.Bodemerij“Partenreederei” (rederij)ScheepsverklaringVeranderde rol kapitein van ondernemer tot werknemer.Kappen “dood hout” in Boek 5 HGB: van 304 naar 144 paragrafen!
Bij
Havarei van 34 naar 8 paragrafen.Aanvaring van 9 naar 4 paragrafen.
Nieuw
D
uits zeerechtSlide12
Doel: modernisering
Nieuwe materieelrechtelijke bepalingen wenselijk
Regeling tijdbevrachting en rompbevrachting.Aansprakelijkheid uitvoerende vervoerder.Regeling beschikkingsrecht (right of control)Gelijkstelling naam cognossement aan die aan order/toonderRegeling zeevrachtbriefErkenning elektronisch equivalent.Aandacht voor procesrechtUitbreiding commune bevoegdheidsgronden Duitse rechter.Uitbreiding beslagmogelijkheden.Nieuw D
uits zeerechtSlide13
Ambivalentie tegenover zeevervoerverdragen
Wetgevingsgeschiedenis
1861 Allgemeines Deutsches Handelsgesetzbuch (ADHGB)1900 Handelsgesetzbuch (HGB)1924 Brussels cognossementsverdrag (Hague Rules)1937 1. Seerechtsänderungsgesetze1968 Protocol tot wijziging (Visby Rules)1978 Hamburg Rules1986 2. Seerechtsänderungsgesetz (incorporatie
Visby
Rules)1989 Londens Hulpverleningsverdrag1998 Gesetz zur Neuregelung des Fracht-, Speditions-, und Lager-
rechts (Transportrechtsreformgesetz - TRG) (
boek
4 HGB)
2001 3. Seerechtsänderungsgesetz
2001
2008
Rotterdam Rules
2013 Gesetz zum Reform des Seehandelsrecht (
boek
5 HGB
)
Nieuw
D
uits zeerechtSlide14
Ambivalentie tegenover eenvormig
zeevervoerrecht
Duitse houding niet gemakkelijk te duidenEenvormigheid:Wordt groot belang aan gehecht.Grote bijdrage via wetenschap (rechtsvergelijking) en rechtspraakAnderzijds: “Moet niet ten koste van de kwaliteit van het Duitse recht gaan.”Liever geen binding.Duitsland als gidsland. “Leading the world?”Gevolgen: Boek 5 HGB lijkt volgens het cafetariamodel samengesteld.
Willekeurige greep uit verschillende bronnen.
Meer disuniformiteit.
Nieuw
D
uits zeerechtSlide15
Ambivalentie
Voorbeelden
Aansprakelijkheidsperiode zeevervoerder: van inontvangstneming tot aan aflevering van de goederen (“Obhut”), (§ 498 HGB)Zo ook Hamburg Rules en RR en algemeen deel Duits vervoerrecht. (§ 425 HGB)Zo niet echter: Hague Rules.Invoering figuur van uitvoerende vervoerder (§ 509 HGB):Sluit aan bij rechtsontwikkeling in vervoerrecht (Hamburg Rules, RR, Montreal, CIM, CMNI), maar wijkt af van Hague Rules.Definitie is zo ruim (“Wird die Beförderung ganz oder
teilweise
durch einen Dritten ausgeführt
”) dat
§ 509 HGB
ook toepasselijk is op
stuwa-door
, die laadt of lost, op terminal die lading in opslag heeft voor en na het zeevervoer en op de scheepseigenaar van een “
feeder
vessel
”.
Nieuw
D
uits zeerechtSlide16
Ambivalentie
Voorbeelden
Regeling beschikkingsrecht (right of control) §491, §492 §520 HGB) onder vervoerovereenkomst:Gebaseerd op algemene deel Duits vervoerrecht (§ 418 HGB), dat steunt op art. 12 CMR. Niet op de RR.Niet geregeld in: Hague Rules en Hamburg Rules.Afschaffing van wettelijke exceptie voor nautische fout en brand (§ 499 HGB)Lijkt nog meest op systeem van art. 17 (3) RR.Duidelijk anders: art. 5 Hamburg Rules of Boek 4 HGB in § 425 en § 426 HGB (gebaseerd op art. 17 CMR).Onverenigbaar met Hague Rules, waar Duitsland nog altijd partij bij is.Nieuw
D
uits zeerechtSlide17
Ambivalentie
Voorbeelden
Geen regeling van vertragingsschade:Wel voorgesteld door deskundigengroep, maar niet gerealiseerd.Evenals Hague Rules, maar anders dan art. 5 Hamburg Rules, art. 21 RR en § 425 HGB.Evenmin verhoging van de limieten (§ 504 HGB):Deskundigengroep had voorgesteld om te verhogen tot 3 SDR per kg en 875 SDR per collo.Nieuw Duits zeerechtSlide18
Dwingend
rechtelijk karakter
Partijautonomie en vormvereisteEvenals in algemene Duitse vervoerrecht (§ 449 HGB) is dwingend recht losgelaten en vervangen door algemeen vormvereiste (in § 512 (1) HGB) waaraan afwijkende bedingen moeten voldoen: In detail (“im Einzelnen”) uitonderhandeld contract. Kan voor meerdere gelijksoortige contracten tussen dezelfde pp. gesloten worden.Geldt ook voor cognossementen, (§ 525 HGB), maar niet tegenwerpbaar aan derde-houder (§ 525 2e zin HGB).“Before and after” clause in cognossement ongeldig.
Uitzondering:
Vormvereiste geldt niet voor zover
pp.
bij beding
in
cognossement of de zeevrachtbrief
hogere
limiet hebben bedongen of bij
exoneratie
voor schuld
van
ondergeschikten/bemanning
bij de navigatie of
behandeling
van
schip.
(§ 512 (2) HGB).
Nieuw
D
uits zeerechtSlide19
Vervoersdocumenten
Zeevrachtbrieven
Wettelijke regeling (§ 526 HGB)Zelfde inhoud als cognossement (§ 515 HGB)Zelfde bewijskracht als cognossement (§ 517 HGB)Omdat zeevrachtbrief geen waardepapier is geldt echter niet: De verweermiddelenregel (§ 522 HGB)De “Skripturhaftung” (§ 523 HGB).Erkenning elektronisch equivalent:Zeevrachtbrief (§ 426 (4) HGB)Cognossement (§ 516 (2) HGB)
Nieuw
Duits zeerechtSlide20
Vervoersdocumenten
Cognossement
Evenals NL recht definieert Duitse wet het cognossement niet. Wel somt § 515 HGB – anders dan NL recht – op welke gegevens het cognossement moet bevatten.Verhouding vervoerovereenkomst-cognossement (§ 519 HGB): alleen de in het cognossement neergelegde (“verbriefte”) verbin-tenissen komen toe aan cognossementhouder. De overige verbintenissen komen toe aan afzender.Niet in het cognossement genoemde ladingNevenverbintenissenAflevertermijnNieuw
D
uits zeerechtSlide21
Vervoersdocumenten
Cognossement
Gelijkstelling cognossement op naam aan order- en toonder cog-nossementen (§ 519 3e zin HGB).Geen incorporatie van bedingen uit reisbevrachting of algemene voorwaarden vervoerder door verwijzing in cognossement (§ 522 (1) HGB). N.B. Congenbill.Nieuw
D
uits zeerechtSlide22
Vervoersdocumenten
Cognossement
Recht op afgifte cognossement “Ablader” (§ 513 (1) HGB), maar thans behoudens afwijkend beding in cognossement.Ablader is wie lading ten vervoer meegeeft aan vervoerder en die als zodanig door Befrachter is benoemd.N.B. Ten onrechte wordt hiervoor beroep gedaan op art. 3 (3) Hague Rules en art. 35 RR.Aktieve legitimatie: Duits recht werkt in § 519 HGB met begrippen:“Legitimierte Besitzer” (regelmatig houder) (= processuele legitimatie)
“
Berechtigte aus Konnossement” (materiële legitimatie).
Nieuw
D
uits zeerechtSlide23
Vervoersdocumenten
Cognossement
Recht op afgifte cognossement “Ablader” (§ 513 (1) HGB), maar thans behoudens afwijkend beding in cognossement.Ablader is wie lading ten vervoer meegeeft aan vervoerder en die als zodanig door Befrachter is benoemd.N.B. Ten onrechte wordt hiervoor beroep gedaan op art. 3 (3) Hague Rules en art. 35 RR.Passieve legitimatie: vermeldt het door kapitein of scheepsagent uitgegeven cognossement niet (duidelijk) wie vervoerder is, dan is (i.p.v. de vervoerder) de Reeder gebonden en gerechtigd uit cognossement (§ 518 HGB, vgl. § 644 HGB aF).Nieuw
D
uits zeerechtSlide24
Procesrecht
Commune rechtsmacht Duitse rechter
Speciale bevoegdheidsgronden voor Beförderungen (§ 30 ZPO)Goederenvervoer: plaats van inontvangstneming en afleveringPersonenvervoer: plaats van vertrek en aankomst.Overdaging uitvoerende vervoerder: woonplaats contractuele vervoerderOverdaging contractuele vervoeren: woonplaats uitvoerende vervoerder. Vorderingen uit hulpverlening: forum actoris van de eiser. (§ 30a ZPO)
Nieuw
Duits zeerechtSlide25
Procesrecht
Verruiming
mogelijkheden voor scheepsbeslagNiet langer geldt de eis van een “bijzondere beslaggrond” in § 917 (2) ZPO, bijv. tenuitvoerlegging in buitenland zonder dat er een executieverdrag met dat land is.Doel: het duitse recht in overeenstemming brengen met wat in Nederland onder art. 728 Rv geldt.Nieuw Duits zeerechtSlide26
Dank voor uw aandacht
.
Zijn er nog vragen?