TAUHI POPULA ‘I SESALIA - PowerPoint Presentation

Slide1

TAUHI POPULA ‘I SESALIA

Lesoni

12 ‘o

Sepitema

22, 2018

Na’e

tauhi

mo malu’i ‘a Paula ‘i Sesalia ke ‘oua na’a hoko kiai ha fakatamaki. Na’e ‘ihe malumalu ‘oe mafai moe pule ‘a Loma.Na’e fakafehu’ia ‘ehe toko lahi ‘ae mahino na’e ‘ia Paula he na’e ‘ikai tene fakahoko ‘eia ha fehalaaki.Ka, na’e pau ke tangi ‘a Paula kia Sisa kae hao mei hono ma’u ‘ehe kakai Siu.

TUKUAKI’I MOE FAKA’IKAI’I

“Ka ‘

oku ou fakahaa ‘ae ngaahi me’a ni kiate koe, hange koe

ngaue koia ‘oku

nau

ui koe fa’ahinga lotu he, ‘oku pehe ‘eku hu kihe ‘Otua ‘o ‘eku ngaahi Tamai, pea tui ai kihe me’a kotoa pe ‘oku tohi ‘ihe Fono moe kau Palofita ;” (Ngaue 24:14)

Na’e ‘omai ‘e he Taula’eik lahi, ‘Ananaia ‘ae loea ko, Tetulasi , kene tukuaki’i ‘a Paula ‘ihe ‘ao ‘o Filike:

Fakatupu moveuveu ‘a Paula ihe kakai Siu. [‘IKAI]Koe taki ia ‘oe kau Nasalini. [‘IO]‘Ulungaanga ta’etaau ‘ihe temipale. [‘IKAI]

Na’e tali lelei pe ‘e Paula ‘ae “tukuaki’i” hono ua, neongo ‘oku ‘ikai koha angahala ‘ete malanga’i ha taha ke hoko koha Kalisitiane. Na’e tukuaki’i ‘uhinga ko’ene tali ‘ae toe tu’u ‘a Sisu. Na’ane feinga kene lelei moe ‘Otua pea moe tangata.Koe tangata natula ta’e pau ‘a Filike. Na’ane fili ke toloi e fakamaau’anga kae ‘o leva kene ma’u ha ki’i takitaki meia Paula.

PALOPALEMA FAKAPOLITIKALE

“Ka

na’e loto ‘a Fesito kene fai ke fakafiefia’i ‘ae kakai Siu, pea ne lea ange kia Paula, ‘o pehe, teke ‘alu

hake ki Selusalema

,

ke

fakamaau ai koe ‘ihe ngaahi mea ni ‘i hoku ‘ao?’” (Ngaue 25:9)Na’e fetongi ‘e Fesito ‘a Filike he lakanga Kovana ‘i Siutea he 60 AD. NA’e feinga ‘ae kau Siu

ke ‘omi ‘a Paula ki Selusalema pea kenau tamate’I

ia ‘i hono ‘omai .Na’e ‘ikai tali ‘e

Fesito ‘enau fakakaukau, pea na’e ‘alu leva ‘ae kakai Siu ki Sesalia ke tukuaki’i ‘a Paula kihe me’a ‘oku ‘ikai lava ‘ekinautolu ia

‘o

fakamo’oni’i

‘

oku “mo’oni”.”Tali faingofua ‘eni kia Paula : “Ka na’e fakamatala ‘eia, ‘oku ‘ikai ‘aupito teu fai ha kovi si’i ki he fono ‘ae kakai Siu, pe ki he fale lotu lahi, pe kia Sisa.” (Ngaue 25:8)

Na’e

fakahoko

‘e Fesito ha fakamaau faka-Siu kia Paula. Koe nga’unu fakapolitikale ‘eni ‘oku mo’oni koe filifili manako ‘eni ma’ae kakai Siu.Na’e tangi ‘a Paula kihe fakamaau’anga lahi ‘o Loma: Sisa (Nelo!)

TU’I ‘AKILIPA MO PELENAISE

“Pea ‘

ihe ‘apongipongi, na’e ha’u ‘a ‘Akilipa mo Pelenaise, moe teunga lahi ‘aupito, ‘o hu

kihe potu

fakamaau

,

moe ngaahi ‘eiki tau, moe kau matapule ‘oe kolo, pea ‘ihe fekau ‘e Fesito na’e ‘omi ‘a Paula.” (Ngaue 25:23)Koe tui koia kihe toe tu’u ‘a Sisu na’e kovi ia kia Fesito, ka ‘oku ‘ikai koha faihia ‘eni. Koe ha leva e tukuaki’i ‘e fai kia Paula ‘ihe fakamaau’anga ‘a Nelo?Na’e a’u mai ‘a Helota ‘Akilipa II mo

Pelenaise, pea na’e kole tokoni ‘a Fesito kia kinaua.Na’ana tu’uta moe koloa lahi, pea malava kene fufuu’i ‘ae palopalema ‘ihe

‘ena famili mo Sisu.Na’e feinga ‘ene kui ke tamate’I ‘a Sisu he’ene kei si’i.Ko ‘ene fa’e tangata na’a ne tamate’i

‘a Sione papitaiso pea ne fakamaaui’i ‘a Sisu.Ko ‘ene tamai na’a ne tamate’i ‘ae apositolo ko Semisi.

LEA ‘A PAULA

“’E

tu’i ko ‘Akilipa, ‘oku ou pehe ‘oku ou monu’ia, ‘ihe ‘eku fakamatala ma’aku ‘iho

‘ao ‘ihe

aho

ni, ‘ae me’a kotope ‘oku talatalaaki’i ai au ‘ehe kakai Siu;” (Ngaue 26:2)Na’e mahino kia Paula ‘e mahino kia ‘Akilapa ‘e malanga, ‘uhinga koe Siu ia pea ‘oku ne ‘ilo ‘ae talanoa ‘a Sisu.Na’e mahulu hake ‘ae Lea ‘a Paula ‘ihe faka’ikai’i, ko ‘ene fakamo’oni foki ‘eni pea moe ui.

Na’a ne faka’ikai’i na’e ‘ikai tene maumau’i ‘ae lao ‘ae kakai Siu, peane tala foki moe

misaia (v. 19-23)Na’a ne tala ‘

ene talanoa koe Falesi ngau fakamaatoato ia ‘I hono tamate’i e Siasi Faka-Kalisitiane (v. 4-11)Na’a tala ‘ene liliu moe misiona kuo fekau’i ia ke fakakakato (v. 12-18)

TALI ‘A ‘AKILIPA

“’E

tu’i ko ‘Akilipa, ‘oku ke tui kihe kau palofita? ‘Oku ou ‘ilo ‘oku

ke tui.Pea pehe

‘e ‘

Akilipa

kia Paula, kuo ke meimei fakahehema’i au keu hoko koe Kalisitiane .” (Ngaue 26:27-28)Na’e fakafihi ‘a Fesito lolotonga ‘e fakamatala ‘a Paula. Pea feinga leva ‘a Paula kene alasi ‘ae konisenisi ‘a ‘Akilipa.Na’e ‘ikai tokanga ‘a Paula ia pe ‘e vete e ngaahi seini pe ‘ikai. Na’ane tokanga ange ke tukuange e kau fanongo mei he ngaahi seini ‘oe angahala.Ma’olunga taha pe ‘ae

ngaue fakamisinale ‘a Paula ‘ihe ‘ene tokanga ki he’ene mo’ui.Hikisia? Siolalo? Manavahe na’a mole hono tu’unga? Meimei fakamo’ui!... Ka na’e mate

pe.‘Oua na’a tuku ha me’a kene ta’ofi koe mei ho’o tukulolo ho’o mo’ui kia Sisu.

“’Oku ‘iai

‘

ae lesoni heni kia kitautolu ‘ihe a’usia ‘a Paula, ‘oku ne fakae’a mai ‘ae founga ngaue ‘ae ‘Otua. ‘Oku malava ‘ehe ‘Otua kene ‘oatu ‘ae ikuna

neongo ‘oku ha mai

kiate

kitautolu tetau ngalivale pe fo’i. ‘Oku tau tu’u lavea ngofua ‘ihe taimi ‘oku tau fakangaloki ai ‘ae ‘Otua, pea tau sio pe kihe ngaahi me’a ha sino mai, kae ‘ikai ketau piki ma’u ‘aki ‘etau tui ‘aia ‘oku ‘ikai malava ketau

mamata kiai. ‘Ihe taimi kuo hoko mai ha kovi, ‘oku

tau vave ma’u pe ke tukuaki’i ‘ae ‘Otua kihe ta’e tongaka moe

ta’e’ofa. Kapau tene to’o ‘etau ngaahi mo’ui ‘iha taimi, ‘oku tau tangi mamahi, ka ‘oku ‘ikai tetau fakakaukau koe ngaue ‘eni ‘ae ‘Otua ki he lelei ma’ata. ‘Oku fiema’u ketau ako

ke

‘

ilo

koe tautea koe konga Ia ‘ene palani pea lolotonga ‘ete tofanga ‘iha palopalema ‘oku malava ke lahi ange e ngaue tete fai ‘iai ma’ae ‘Eiki ‘ihe ‘ete kau kiha ngaahi ngaue longo mo’ui.”E.G.W. (Ngaue ‘ae kau ‘Apositolo, cp. 45, p. 481)