805628 - PowerPoint Presentation

Slide1

Slide2

İnsanların zərəli vərdişlərdən aslı vəziyyətə düşməyin də bir çox səbələri də vardır. Orqanizimə daxil olan spirtli içkilər və narkotik maddələr bu daxili həzz

hormonlarının azad olmasına səbəb olur. Narkotik vasitələrinin bəziləri öz qurluşlu etibarilə orqanizmdə əmələ gələn endorfinlərə bənzəyir.

Slide3

GƏNCLƏRİN ZƏRƏRLİ VƏRDİŞLƏRƏ QURŞANMASI

Slide4

Kimlərin

zərərli maddələrə

asılılığa uyğun olduğunu

təsbit

etmək

və

bilmək

vacibdir

.

Gənci

asılılığa

itələyən

ailəvi

,

ictimai

,

genetika

kimi

səbəblər

vardır

.

Zərərli

maddələrin

istifadəsi

ümumiyyətlə

erkən

yaşlarda

başlayır

. 15

yaşından

əvvəl

başlamaq

ən

pis

gedişin

işarəsidir

.

Başlanğıc

ən

çox

15-25

yaş

arasındadır

. 25

yaşından

sonra

başlayanların

sayı

azdır

.

Siqaret

zərərli

maddələrə

başlanğıcın

ilk

pilləsidir

.

Gənclərdəki

spirt

asılılığının

ən

güclü

determinant

siqaretdir

.

Siqaret

asılısı

gənclərin

böyük

əksəriyyəti

spirtli

deyil

.

Amma

Spirtli

gənclər

arasında

siqaret

narkomanı

olmayan

yox

kimidir

.

Sirr

ən

sıx

istifadə

edilən

qeyri-qanuni

zərərli

maddədir

və

digər

qeyri-qanuni

zərərli

maddələrə

keçid

maddəsidir

.

Sirr

istifadəsi

tənbəllik

edər

və

məktəb

müvəffəqiyyətini

salar

.

Bu

çətinliyi

sovuşdurmaq

istəyən

gənc

daha

çox

sirr

istifadə

etməyə

başlar

.

Siqaret

ilə

başlayan

zərərli

maddə

istifadəsi

spirt

,

sirr

, BALLY ,

tiner

kimi

maddələrin

istifadəsi

ilə

davam

edər

.

Ümumiyyətlə

uçucu

maddələr

yəni

tiner

, BALLY

və

çaxmaq

qazı

kimi

maddələr

iyləmə

yolu

ilə

xüsusilə

uşaqlar

tərəfindən

sui

-

istifadə

edilməkdədir

.

Bu

uçucu

maddələrin

uşaqlar

arasında

ən

çox

istifadə

edilənləri

BALLY

və

tinerlerdir

.

Digər

uçucu

zərərli

maddələr

isə

dırnaq

cilası

çıxaran

maddələr

lak

,

lak

,

çaxmaq

qazıdır

.

Bu

maddələrin

koklanması

insan

bədəninə

zərər

verməkdədir

.

Bu

uçucu

zərərli

maddələri

istifadə

yaşı

7-19

yaşlar

arasında

görülməklə

birlikdə

4 -6

yaş

arası

uşaqlarda

da

rast

gəlinməkdədir

.

Xüsusilə

işsizlik

,

ailə

problemləri

,

cəmiyyət

xaricində

qalma

,

mənfi

mənlik

hörməti

və

məhdud

rahatlama

imkanı

olanlarda

,

idman

və

hobbiləri

üçün

yetkin

nəzarəti

olmayanlarda

risk

yüksəkdir

.

Sosial-iqtisadi

səviyyənin

aşağılığı

,

ana

-

atasının

spirt

və

ya

narkotik

istifadəsi

,

yoldaş

təsiri

,

cəmiyyət

daxilində

qopmuş

olanlar

və

işləri

səbəbiylə

bu

maddələrlə

tez

karşılaşanlarda

risk

yüksəkdir

.

Slide5

Siqaret

çəkmək

–

ən

çox

yayılmış

vərdişdir

ki

,

insan

orqanizminə

böyük

zərər

gətirir

və

gələcək

fəaliyyətinə

maneə

törədir

.

Siqaretdən

sağlamlıq

naminə

imtina

edilməlidir

.

Bu

günə

qədər

siqaretdən

azad

olmağın

müxtəlif

üsulları

araşdırılmış

və

ictimaiyyətə

təqdim

olunmuşdur

.

Lakin

ziyanın

nə

qədər

böyük

olduğunu

insan

dərk

etməsə

siqaretdən

imtina

edə

bilməyəcək

.

Sizlərə

siqaretin

verdiyi

ziyandan

söz

açırıq

.

Siqaret

sağlamlığa

ziyandır

.

Hər

il

dünyada

siqaretin

səbəbkar

olduğu

xəstəliklərdən

beş

million

insan

dünyasını

dəyişir

!

Siqaret

arteriyaları

tutur

və

ürək

xəstəliklərinə

gətirib

çıxarda

bilir

.

Siqaret

çəkənlərin

ürək

döyüntüləri

sağlam

insandan

15000

döyüntü

çoxdur

.

Damarların

sıxılması

nəticəsində

oksigen

qidalanması

aşağıdır

.

Siqaret

çəkmək

nəfəs

orqanlarının

xəstəliyinə

gətirib

çıxardır

.

Pnevmoniya

,

xroniki

bronxit

və

emfizema

.

Tütün

və

tütün

tüstüsü

3000

kimyəvi

birləşmələrdən

ibarətdir

ki

, 60-dan

çoxu

kanseroqendir

.

Beləki

kanseroqen

birləşmələr

qenetik

hüceyrələri

zədələyə

bilir

,

xərçəng

şişlərinin

yaranmasına

səbəb

olur

.

Artıq

sübut

olunub

ki

,

siqaret

ağ

ciyər

xərçənginin

yaranmasında

90%

kimi

yüksək

ehtimala

malikdir

.

Siqaret

çəkmək

göz

zəifliyinə

gətirib

çıxardır

.

Alimlər

neçə

illərdir

ki

,

bu

barədə

fərziyələr

irəli

sürüblər

və

müasir

texnologiyaların

köməyi

ilə

bu

sübut

olunmuşdur

.

Siqaretin

tərkibində

olan

maddələr

görmə

qabiliyyətinə

zərər

vura

bilərlər

. Bu

maddələr

gözdə

gedən

qan

dövranının

ritmini

poza

bilərlər

.

Hər

bir

siqaret

çəkənin

görmə

qabiliyyətini

itirmək

riski

vardır

.

Elə

xəstəliklər

var

ki

,

sırf

siqaret

səbəbkar

olur

.

Misal

üçün

ayaq

damarlarının

tutulması

.

Damarlar

tutulur

və

qan

dövranı

pozulur

.

Hətta

ən

pis

halda

ayağın

amputasiyası

istisna

olunmur

.

Ancaq

Rusiya

Federasiyasında

ildə

20 min

siqaret

düşkünün

ayaq

amputasiyası

əməliyyatı

keçirilir.Kliniki

araşdırmalar

nəticəsində

məlum

olub

ki

,

siqaret

çəkənin

dərisi

,

çəkməyənin

dərisində

daha

tez

qocalır

.

Məsələn

sübut

olunmuşdur

ki

, 40

yaşlı

siqaret

çəkən

bir

insanın

dərisi

70

yaşlı

siqaret

çəkməyən

insanın

dərisi

ilə

eyni

struktura

malik

ola

bilir.Siqaret

çəkən

kişilərdə

impotensiyaya

3

dəfə

çox

rastlanılır

.

Beləki

,

nikotin

cinsi

orqanların

damarılarını

yığır.Siqaret

fiziki

sağlamlıqla

yanaşı

,

psixolojı

təsirlərə

də

malikdir

.

Siqaret

çəkənlər

daha

əsəbi

olurlar

.

Nəticədə

insan

psixolojı

tarazlığını

itirir

,

hər

xırda

hala

görə

özündən

çıxa

bilir

.

Slide6

SİQARETİN TƏRKİBİ

Slide7

Slide8

Slide9

*Ağciyər xərçənginin 50-87%

*Xroniki bronxitin 75%

*Ürək xəstəliyinin 25%

*Qan dövranını pozur.

*Reprodiktiv orqanları zəiflədir

.

*Ağız boşluğu qida borusu xərçənginində ən çox səbəbi siqaretdə görülür. *Siqaret damarların daralmasına səbəb olur qan dövranını pozur. Reproduktiv orqanları zəiflədir.

Slide10

SİQARET ÜRƏK ÇATIŞMAMAZLIĞI

,

İFLİC

,

ASTMA

KİMİ XƏSTƏLİKLƏRƏ SƏBƏB OLUR. İNSANI TEZ QOCALDIR.

Slide11

SİQARET ÇƏKƏN VƏ ÇƏKMƏYƏN İNSANIN AĞCİYƏRİ

Slide12

AĞCİYER XƏRÇƏNGİNİN YARANMASI

Slide13

Slide14

DÜNYADA HƏR 8 SANİYƏDƏN BİR İNSAN SİQARƏT ÜZÜNDƏN HƏYATINI İTİRİR.

Slide15

ALKOQOL HAQQINDA

Slide16

ALKOQOL MADDƏLƏRiDƏN İSTİFADƏ

Slide17

Müasir

ailələrin

dağılma

səbəbləri

sırasında

alkaqolizm

əsas

yerlərdən

birini

tutur

.

Lakin

alkaqolizmin

cəmiyyətə

vurduğu

zərər

bununla

məhdudlaşmır

.

Xəstə

uşaqların

dünyaya

gəlməsi

,

ata

yaxud

ananın

əyyaşlığının

uşaqların

tərbiyəsinə

pozucu

təsirləri

və

s.

bu

sosial

bəlanın

təhlükəliyini

daha

aydın

göstərir

. 

Slide18

*Həzm orqanlarının xəstəliklərinə səbəb olur

.*

Ürək əzələlərinin işi pozulur və xəstəliklərə səbəb olur.

*Qan dövranı pozulur

.*

Qaraciyər xərçənginə və sirroza səbəb olur.

*Ani ölüm təhlükəsi yaradır

.*

Özünü idarə etmə itirildiyi üçün qəzalara səbəb olur

. Hafizə pozqunluğu qoxu untqanlıq qısqanclıq və s. yaranır. Sosial problemlərə ailə münaqişələrinə səbəb olur.

Slide19

*

Özünü idarə etmə

itirildiyi

üçün qəzalara səbəb olur.

Slide20

QARACİYƏR SERROZU

Slide21

Slide22

NARKOTİK HAQQINDA.

Slide23

Narkotik

 

və

ya

"

Ağ

ölüm

" –

dünyanın

ən

böyük

fəlakəti

. Bu

elə

bir

bəladır

ki

, 

insanlar

 

hələ

də

bu

dəhşət

qarşısında

aciz

qalmışlar

.

Narkotik

"

narke

"

sözündən

götürülüb

, 

yunan

dilind

ən

tərcümədə

"

yuxu

"

deməkdir

.

XXI əsrin ən qlobal problemlərindən biridə narkomaniyadır.

Bu ``A

Ğ ÖLÜM adlanır. Narkomaniya həm pisxoloji həmdə sosial bəladır. Narkotikə yox deyek.

Narkotik

maddələr

ilk

öncə

 

tibbd

ə

istifadə

olunmağa

başlamışdır

. Bu

elə

bir

maddədir

ki

,

insanın

düşüncəsinə

təsir

edir

və

müəyyən

mənada

beyni

tənzimləyir

. Bu

tənzimləmə

hər

cür

psixoloji

və

fiziki

defektlərlə

nəticələnə

bilər

. Bu o

deməkdir

ki

,

narkotik

maddələr

hisləri

,

əhval-ruhiyyəni

,

düşüncəni

dəyişməyə

qadirdir

.

Slide24

*H

əzm orqanları sisteminə zərər vurur

*

Ağciyər xərçənginə səbəb olur.

*QİÇS-ə və digər xəstəliklərə yoluxmaya səbəb olur.

*Sonluzluğa səbəb olur.

*Cinayətlərə səbəb olur.

*Ailə münaqişələri

yaradır.

Slide25

*Sinir sisteminin işin pozur.

*Təhsildən

normal əmək fəaliyyətindən

uzaqlaşır.

*

Narkomaniya həm psxoloji həmdə sosial bəladır.

Slide26

Slide27

Slide28

Slide29

Slide30

Slide31

Slide32

Slide33

Ana

-

atanın

romantik istiqamətdən

gənci

dəstəkləməsi

Ana

-

ata

və

uşaq

arasında

ünsiyyətin

yaxşı

qurulması

Mütəşəkkil

məktəb

fəaliyyətlərinə

iştirak

Akademik

müvəffəqiyyətə

əhəmiyyət

verilməsi

Ailə

və

ətraf

mühitin

mövzu

haqqında

həssas

və

şüurlu

olması

Gəncin

bir

peşə

seçimi

etməsi

istiqamətində

rəhbərlik

edilməsi

 :

Slide34

Bu

maddələri

istifadə

ortaya

çıxan

fiziki

və

psixoloji

formaları

müalicə

etmək

Uşaqları

və

geçlerin

,

məktəbdən

və

ailədən

qaçaraq

küçədə

yaşamağa

və

ya

bu

maddələri

istifadə

etmələrinə

səbəb

olan

ailədəki

psixo-sosial

problemlərin

həllində

köməkçi

olmaq

məqsədi

ilə

ailə

terapiyası

və

ailəyə

rəhbərlik

etmək

Efir

və

narkotik

maddələri

istifadə

geçlerin

və

uşaqların

ailələrinə

sosial-iqtisadi

yardımların

edilməsi

Cəmiyyəti

,

xüsusiyyətlədə

risk

qruplarının

içində

iştirak

edən

ailələri

,

uçucu

və

digər

narkotik

maddələr

mövzusunda

işıqlandırmaq

.

Məktəblərin

dərs

proqramlarında

bu

mövzulara

yer

vermək

Mətbuat

və

nəşr

orqanlarında

cəmiyyəti

işıqlandıracaq

nəşrlərin

artırılması

Uşaq

və

gənclərin

boş

zamanlarını

faydalı

bir

şəkildə

keçirmələri

üçün

mədəni

və

müsbət

fəaliyyətlərdə

bulunabilecekleri

mühitin

yaradılması

Efir

maddələrin

satışına

bəzi

məhdudiyyətlərin

gətirilməsi

,

narkotik

maddələrin

istehsalı

və

pazarlanmasının

qarşısının

alınması

üçün

təsirli

tədbirlər

alınması

Cəmiyyətin

təhsil

və

iqtisadi

səviyyəsini

ayrıca

həyat

keyfiyyətini

artıracaq

tədbirlərin

alınması

.

Slide35

Beyin

ə

zə

r

ərli 10 v

ə

rdi

ş

[

Mərkəzi

sinir

sistemi

:

beyin

və

onurğa

beyni

Nahar

etməmək

Nahar

etməyən

şəxslərin

qan

şəkərinin

səviyyəsi

aşağı

olur

. Bu

vəziyyət

beyin

üçün

qeyri

-

kafi

qida

tədarük

edilməsinə

və

sonunda

beyin

degenerasiyasına

gətirib

çıxarır

.

Həddindən

artıq

yemək

Beyin

arteriyalarının

sərtləşməyinə

səbəb

olaraq

,

zehin

gücünün

azalmasına

gətirib

çıxarır

...

Siqaret

çəkmək

Çoxlu

beyin

büzülməsinə

səbəb

olur

və

Alzheimer

xəstəliyinə

yol

aça

bilər

.

Yüksək

şəkər

istehlakı

Daha

çox

şəkər

zülalların

və

qidaların

sorulmasını

dayandırar

və

balanssız

bəslənməyə

səbəb

olaraq

beynin

inkişafına

mane

ola

bilər

.

Hava

çirklənməsi

Beyin

bədənimizdə

ən

çox

oksigen

istehlak

edən

orqandır

.

Çirkli

havanın

tənəffüs

edilməsi

,

beynə

gedən

oksigeni

azaldır

və

beynin

səmərəsini

aşağı

salır

.

Yuxu

çatışmazlığı

Yuxu

beynimizin

dinlənməsini

təmin

edir

.

Yuxudan

uzun

müddətli

məhrum

olmaq

beyin

hüceyrələrinin

ölməsini

sürətləndirir

.

Yatarkən

başı

örtmək

Başı

örtərək

yatmaq

,

karbon

konsentrasiyasını

artırır

və

beyinə

ziyan

verən

təsirlərə

yol

aça

bilər

.

Xəstəlik

zamanı

beyni

işlətmək

Xəstə

ikən

çox

işləmək

və

ya

öyrənmək

beyin

fəaliyyətinin

azalmasına

yol

aça

bilər

və

beyinə

ziyan

verə

bilər

.

Xəbərdar

edici

düşüncələrdə

əskiklik

[

Düşünmək

beyin

gimnastikası

üçün

ən

yaxşı

yoldur

,

beyni

xəbərdar

edən

düşüncələrin

əskikliyi

beyin

daralmasına

yol

aça

bilər

.

Tapmaca

və

xəyal

qurmaq

beyin

üçün

yaxşı

məşqdir

.

Az

danışmaq

Zehni

söhbətlər

beynin

fəaliyyətini

yaxşılaşdırır

.

 

Slide36

G

ə

ncl

ə

rin

z

ə

r

ə

rli

madd

ə

l

ə

rin

başlama

s

ə

b

ə

bl

ə

r

i

Ailə

ilə

əlaqədar

səbəblər

Ana

ata

dəstəyinin

az

olması

Ana -

atanın

,

gəncin

spirt

istifadəsinə

icazə

verici

çox

tolerant

bir

tutum

içində

olması

Ana -

ata

və

uşaq

arasındakı

ünsiyyətin

xarab

olması

Tutarsızca

tətbiq

olunan

ailə

intizamı

Müvəffəqiyyətin

ödüllendirilmeyişi

günahkarlıq

duyğusunu

oyandırmanın

təhsil

metodu

olaraq

istifadə

edilməsi

Uşağın

məktəbdən

sonra

tək

qalması

 

Sosial

Səbəblər

zorakılıq

Miqrasiya

və

işsizlik

kimi

həyat

stressi

Maddə

istifadə

yoldaş

qrupları

içində

olmaq

Burada

məktəb

müvəffəqiyyətinin

aşağı

olması

Sosial

-

İqtisadi

səviyyədən

aşağı

olması

Cinsi

ya

da

fiziki

təcavüz

yaşamaq

Burada

məktəb

dövrü

bir

işdə

iş