nýfrjálshyggju Rannsóknarstofa um þróun skólastarfs og Námsmatsstofnun 23 október 2013 Anna Kristín Sigurðardóttir Hafdís Guðjónsdóttir og Jóhanna Karlsdóttir ID: 550261
Download Presentation The PPT/PDF document "Norræn áhersla á skóla fyrir alla í..." is the property of its rightful owner. Permission is granted to download and print the materials on this web site for personal, non-commercial use only, and to display it on your personal computer provided you do not modify the materials and that you retain all copyright notices contained in the materials. By downloading content from our website, you accept the terms of this agreement.
Slide1
Norræn áhersla á skóla fyrir alla í ljósi alþjóðlegra straumanýfrjálshyggju.
Rannsóknarstofa
um
þróun
skólastarfs
og
Námsmatsstofnun
23.
október
2013
Anna Kristín Sigurðardóttir, Hafdís Guðjónsdóttir og Jóhanna
KarlsdóttirSlide2
The Nordic Education Model: ‘A School for All’ encounters Neo-Liberal Policy
Ritstjórar
:
Ulf Blossing, Gunn Imsen og Lejf Moos Slide3
Norrænt módel um skóla
fyrir
alla - grunnskóli?
Var
byggt
upp
á 6. og 7.
áratugum
síðustu
aldar
:
leggur
áherslu
á
jöfn
tækifæri
til
menntunar
í
samræmi
við
þarfir
,
óháð
,
kyni
,
uppruna
,
búsetu
,
líkamlegs
eða
andlegs
atgerfis
.
e
r
einn
skóli
opinn
öllum
,
ekki
getublandað
(no streaming)
greið
leið
er
á
milli
ára
og á
milli
skólastiga
u
ndirbýr
fyrir
líf
og
starf
í
lýðræðissamfélagi
er
mótað
grunni
“
velferðarhyggju
”
er
án
aðgreiningar
(Blossing,
Imsen
og Moos, 2013)Slide4
Varð til
á 20.
öld
á öllum Norðurlöndum, lögfestur á árunum
frá
1965 - 1980
The aims of schooling were to develop social justice, equity, equal opportunities, participative democracy and inclusion, as those were pivotal values in Nordic welfare state thinking”.
(Blossing,
Imsen
og Moos, 2013) Slide5
Hvernig hafa
fyrirheit
“skóla fyrir alla” um hinn
lýðræðislega
skóla
, um
jöfnuð
,
ræst
á
Norðurlöndum
?
Hver
eru
hugsanleg
áhrif
alþjóðavæðingar
og
alþjóðlegra
strauma
nýfrjálshyggju
á
menntakerfi
Norðurlanda
?
(Blossing,
Imsen
og Moos, 2013)Slide6
Tvö grunnhugtök
Jafnrétti
–
jöfnuðurNýfrjálshyggja – Neo- liberalismSlide7
Jafnrétti til menntunar –
margar
hliðarFormlegt jafnrétti –
jafn
réttur
til
náms
tryggður
í
lögum
.
Efnahagslegt
jafnréttindi
–
mismunandi
fjármagni
veitt
til
að
koma
í veg
fyrir
mismunun
á
grundvelli
efnahags
.
Fjármagni
og
kröftum
dreift
á
grundvelli
þarfa
og
getu
nemenda
.
Meira
til
þeirra
sem
geta
meira
eða
meira
til
þeirra
sem
geta
minna
?
Reyna
að
stuðla
að
allir
hafi
náð
sama
árangri
(
lágmarksárangri
).
Jafn
aðgangur
að
góðri
menntun
við
hæfi
hvers
og
eins
,
óháð
útkomu
.
(Blossing,
Imsen
og Moos, 2013)Slide8Slide9
Ný-frjálshyggjaneo- liberalism
Innleitt
fyrst í viðskiptakerfið
m.a.
af
alþjóðlegum
stofnununum
eftir
1990.
Síðar
í
menntun
og
menntakerfi
.
Markaðurinn
stýrir
efnahagskerfinu
Samkeppni
leiðir
til
aukinna
gæða
á
öllum
sviðum
Val
sem
byggt
á
samanburðarhæfum
upplýsingum
“New public management”
innleitt
í
opinbera
stjórnsýslu
,
með
fókus
á
dreifstýringu
,
samkeppni
,
árangur
,
lítið
regluverk
og
sterka
forystu
.
Alþjóðastofnanir
fá
aukið
vægiSlide10
Samkeppni er
nauðsynleg
á öllum sviðum, án hennar
eykst
ójöfnuður
,
öll
þjónsta
verður
dýrari
.
Með
samkeppni
fáum
við
valkosti
.
Angel
Gurria
,
forstjóri
OECD í
viðtali
við
Boga
Ágústsson
á RUV, 21.
okt
2013 Slide11
Gagnrýni á hið norræna
módel
um
skóla fyrir alla
Einstaklingar
geta
ekki
treyst
á
að
skólarnir
veiti
nægilega
góða
menntun
og
atvinnulífið
geti
heldur
ekki
treyst
á
fá
hæft
fólki
til
starfa
úr
skólakerfinu
.
Hið
norræna
módel
um
skóla
fyrir
alla
dugar
hvergi
nærri
til
til
þess
að
efla
samkeppnishæfni
þjóðarinnar
í
alþjóðamarkaði
.
Áform
um
jöfnuð
og
skóla
án
aðgreiningar
hafa
ekki
gengið
eftir
sem
skyldi
.
(Blossing,
Imsen
og Moos, 2013)Slide12
Áherslan færist
yfir
á
útkomu og árangur, pressa er sett á skóla um að
skila
samfélaginu
hæfari
einstaklingum
til
að
takast
á
við
margvísleg
og
krefjandi
verkefni
atvinnulífsins
– “
að
framleiða
hæft
starfsfólk
” Slide13
Norðurlöndin
bregast
við með mismunandi hætti
.Slide14
DanmörkÓsamræmi
í
áherslum
þar sem menntakerfið miðaðist
við
að
mótun
velferðarríkis
allt
fram
til
ársins
2006 á
meðan
efnahagsstjórn
miðaði
að
því
að
efla
samkeppnishæfni
landsins
(
frá
því
um 1995).
Grundvallast
á
mismunandi
gildum
,
annars
vegar
á
jafnrétti
og
lýðræðislegri
þátttöku
og
hins
vegar
á
samkeppni
og
menntun
sem
undirbúningur
undir
starf
.
(Rasmussen og Moos, 2013)Slide15
DanmörkMikill
áhugi
á börnum með sérstaka hæfileika
í
takt
við
áherslu
á
samkeppnishæfni
og
hæft
starfsfólk
fyrir
vinnumarkaðinn
.
Þ.a.l
hefur
sérstöku
fjármagni
verið
veitt
til
barna
með
sérstaka
hæfileika
og
jafnvel
stofnaðir
sérstakir
bekkir
.
Þannig
hefur
orðið
til
ný
útgáfa
af
getuskiptingu
.
Rökin
:
menntun
í
samræmi
við
getu
og “
developing talents”
fyrir
þekkingarsamfélagið
.
Minni
bekkir
(15
nem
) –
aðalnámsgreinin
er
stærðfræði
,
víkja
gjarna
frá
aðalnámsskrá
Opnar
leiðir
fyrir
meiri
getublöndun
–
hefur
verið
hvatt
til
þess
að
stjórnmálamönnum
sem
viðbrögð
við
þeirri
staðreynd
að
ekki
allir
nemendur
frá
nám
við
hæfi
.
(Rasmussen og Moos, 2013)Slide16
SvíþjóðMenntastefna
í
anda
nýfrjálshyggju var að stórum
hluta
innleidd
á
tímum
þegar
stjórn
félagshyggjuflokka
(social
democratics
)
var
við
völd
undir
lok
20.
aldar
.
Hægri
stjórn
tók
við
2006 og
kynnti
nýja
menntastefnu
árið
2008.
Hún
fól
m.a.
í
sér
fleiri
samræmd
próf
,
meiri
aðgreiningu
á
verklegu
og
bóklegu
námi
,
fleiri
sjálfstæða
skóla
og
mun
stífara
eftirlit
með
árangri
skóla
(
skolinspektion
)
(Blossing og
Söderström
,
2013)Slide17
Listi yfir nokkrar
nýjustu
fréttir frá Skolinspektionen, 2012
The municipality of
Kumla
must allow students to reach their educational goals.
Strong
efforts are necessary to improve knowledge results in the municipality
of
Ånge
.
Low
expectations restrain students’ knowledge development in the
municipality
of
Bräcke
.
Assessment
and grading at schools with large deviations when
re-marking
national
tests.
One
independent school in Malmö is shut down.
(Blossing og
Söderström
,
bls
. 23)Slide18
SvíþjóðÁhersla
á
kennsluhætti
og innra starf skólanna, (frá c. 1965 – 1980).
Var
fylgt
eftir
með
rannsókn
1980 og
aftur
2001 (
Eckholm
og Blossing).
Mikil
breyting
hafði
orðið
á
faglegu
umhverfi
skólanna
,
samfara
aukinni
ábyrgð
og
völdum
.
Miklu
minni
breytingar
höfðu
orðið
á
umhverfi
nemendanna
.
“there
was a School for
All teachers
, but not for all students
.”
(Blossing og
Söderström
, 2013)Slide19
SvíþjóðFjórðungur
skólastjóra
sögðust raða eftir getu
að
einhverju
marki
í 7. – 9.
bekk
.
Langflestir
skilgreindu
vanda
nemenda
með
sérþarfir
út
frá
eiginleikum
viðkomandi
einstaklings
fremur
en
sem
kennslufræðilegt
viðfangsefni
.
Einstaklingsáætlanir
fólu
oftast
í
sér
aðlögun
námsefnis
,
þjálfun
í
vinnubrögðum
eða
aðlögun
barns
að
hefðbundnu
bekkarstarfi
.
Aðlögun
kennsluhátta
var
algengari
í
yngri
árgöngum
.
(
Emanuelsson
and
Giota
, 2011)Slide20
FinnlandAndstaða
var
við stofnun skóla fyrir alla
á
sínum
tíma
.
Megin
rökin
voru
að
hann
væri
of
dýr
,
erfitt
að
taka
tillit
til
sérstöðu
(
t.d
.
út
frá
trú
)
sem
var
ríkjandi
í
ýmsum
dreifðari
byggðum
Finnlands
og
að
menntunarstig
myndi
lækka
þar
sem
ekki
væri
hægt
að
halda
úti
sérstakri
menntun
fyrir
“
elítu
”
hópa
.
Ahonen, 2013Slide21
FinnlandJákvæð
áhrif
á menntunarstig þjóðarinnar varð strax
ljós
þegar
fyrsti
árgangurinn
lauk
grunnskóla
Skóli
fyrir
alla
náði
ekki
til
framhaldsskóla
Skólar
eru
metnir
(
ekki
samræmd
próf
) og
þeir
ákveða
hvað
gert
er
við
niðurstöður
mats –
ekki
birt
-
er
ætlað
að
þjóna
/
styðja
fremur
en
að
stýra
.
Styðjandi
mat.
Gæti
jafnvel
verið
nýtt
til
að
styðja
sérstaklega
við
“
veika
”
skóla
með
auknu
fjármagni
eða
stuðningi
við
skólaþróun
Námskrá
2000
var
mjög
opin
og
sveitarfélögum
eða
skólum
ætlað
að
móta
eigin
áherslur
–
leiddi
til
mismunar
milli
sveitarfélaga
þ.a.l
.
námskrá
2004
meira
stýrandiSlide22
Meyjer og Benavor
(2013)
benda
á að skólakerfi sem mælist á
toppnum
í
alþjóðlegum
samanburði
(
Finnland
)
hafi
látið
fyrirmæli
frá
alþjóðastofnum
sem
vind
um
eyrun
þjóta
.
Ekki
“inspection”,
engin
samræmd
próf
,
leiðbeinandi
mat,
almennt
ekki
raðað
eftir
getu
,
lítill
áhugi
á
samkeppni
innan
og
milli
skóla
. Slide23
Umræða og álitamál varðandi
skóla
fyrir alla á Íslandi
1907
2012
1974
Lengd
skólaskyldu
Menntun
í
þéttbýli
og
dreifaðri
byggðum
Námskrá
,
námsmat
og
kennsluhættir
Skóli
án
aðgreiningar
Leikskóli
sem
menntastofnun
Dreifstýring
Jafnrétti
kynjanna
Einkaskólar
og
val
Framhaldsskóli
fyrir
alla
Kennaramenntun
Einstaklingsmiðað
nám
Grunnþættir
menntunar
Slide24
Möguleg áhrif nýfrjálshyggju
á
íslenskt
menntakerfi
1990 ….. October 2008 …. 2012
Sterk
og
mótandi
áhrif
á
viðskiptalíf
og
stjórnmál
,
minni
áhrif
á
menntakerfið
.
Dreifstýring
Vaxandi
áhugi
á
einkavæðingu
,
opnu
vali
foreldra
um
skóla
, og
opinni
samkeppni
.
Almenn
vantrú
á
markaðsvæddum
lausnum
Afturhvarf
?
Minni
áhersla á samræmd próf Skilgreining grunnþátta Áform um
einkaskóla urðu ekki að veruleikaÁhersla á fagmennsku kennaraStyðjandi og leiðbeinandi ytra matSlide25
Hvernig hafa áform
um
skóla
fyrir alla og jöfnuð gengið
eftir
á
Norðurlöndunum
?
Nokkuð
vel
virðist
hafa
tekist
að
jafna
aðstöðu
til
menntunar
óháð
efnahagslegri
og
félagslegri
stöðu
foreldra
,
miðað
við
önnur
lönd
.
Vandi
virðist
vera við innleiðingu á skóla án aðgreiningar (inclusion) í öllum löndunum. Slide26
Eru
félagshyggjuflokkar
(social
democratics) sem innleiddu hugmyndafræði um
skóla
fyrir
alla
6. og 7.
áratugnum
síðustu
aldar
,
að
grafa
undan
þessari
sömu
hugmyndafræði
?
Nefna
dæmi
um
þetta
frá
Svíþjóð
þar
sem
jafnaðarmenn
innleiddu
einkavæðingu
,
Danmörku
þar sem
sem þeir samþykktu áætlanir hægri flokka um val um skóla og dreifstýringu í Noregi. (Volckmar og Wiborg, 2013)Slide27
Eru alþjóðlegir
straumar
e.t.v áhrifameiri heldur en pólitískar
áherslur
í
hverju
landi
?
Norrænt
velferðarmódel
Alþjóðlegir
straumar
nýfrjálshyggjuSlide28
Hvar rekast áherslur á?
Hvað
stuðlar að auknum
gæðum
?
Hver
eru
gæðin
?
Mótsagnir
birtast
í
ytra
umhverfi
.
Lög
og
reglugerðir
leggja
enn
áherslu
á
jöfnuð
og
undirbúning
fyrir
þátttöku
í
lýðræðissamfélagi
á
sama
tíma
og
þrýst
er
á
samkeppni milli skóla
og samanburð. (Blossing, Imsen og Moos, 2013)Slide29
Hugmyndafræðin um
skóla
fyrir alla hefur reynst Norðulöndunum
vel
hvað
varðar
hagsæld
í
alþjóðlegu
samhengi
.
Norðurlöndum
virðist
hafa
gengið
betur
í
efnahagslegu
tilliti
heldur
en
samfélögum
með
langa
hefð
fyrir
aðgreiningu
í
sínu
menntakerfi
(Wiborg 2009 ; Green et al. 2006 ; Wössmann and Schutz 2006 ).
(Rasmussen og Moos, 2013)Slide30
Fara saman jöfnuður og gæði?
OECD. (2012). Equity and Quality in Education. Supporting disadvantaged students and schools.
“The highest performing education systems are those that combine equity with quality.”
Forwords
by Barbara
Ischinger
,
Director for EducationSlide31
Alþjóðleg
samaburðarhæf
gögn eru mikilvæg til að
skoða
gæði
skólastarfs
í
hverju
landi
og
að
læra
af
þeim
sem
ná
bestum
árangri
.
En
stjórnmálamenn
og
aðrir
stefnumótendur
verða
að
forðast
að
innleiða
einfaldar
lausnir eða “travelling ideas” inn í menntakerfi
viðkomandi lands. Gögn þarf að skoða í tengslum við menningarbundnar aðstæður á hverjum stað .“While politicians are looking for prescriptions to make their schools more efficient, they should ask what measures will work in their own cultural context”. (Blossing, Imsen og Moos, 2013)Slide32
Framtíð hins norrnæna
módels
um skóla fyrir alla?
“In spite of the worrying indications,
it
is not likely that neoliberal policy will dominate the Nordic
educational model
at the system level and erase the ideal of a School for All
. The
democratic vision
is still there.
Every
individual’s right to free public schooling,
regardless of
geographic location and learning conditions, is still deeply rooted in
Nordic culture
.
This is a strong societal and cultural value that becomes even
clearer when
looking at the development of the Nordic model from the outside.
In many countries
, a School for All is still a goal in progress. At the same time,
one
may speculate
how a School for All can sustain in a global neoliberal era, both at
the system
and practical levels
.”
(Blossing,
Imsen
og Moos, 2013)