K E R E M İ - PowerPoint Presentation

Slide1

K E R E M İ L E A S L I Ö Y K Ü S Ü

Özet (olay örgüsü) Öykünün unsurlarının incelenmesi Modern öyküye benzer yönleri Modern öyküden ayrılan yönleri Öyküdeki Türk kültürü (Hazırlayan:Muhammet KORKMAZ)

K E R E M İ L E A S L I Ö Y K Ü S Ü

G E N E L B İ L G İ İran Türklerine ait bir sevgi öyküsüdür.Sözlü olarak söylenegelmiş İran Türklerinden Anadolu ve Orta Asya'ya yayılmıştır.Öykünün kahramanı Aşık Kerem'in 16. ya da 17. yy'de yaşadığı düşünülmektedir. Türk yaşayış, örf, gelenek ve değer yargılarını yansıtması bakımından önemlidir.Türk edebiyatının ilk öykü örneklerindendir.

Farklı bölgelerde farklı varyantları anlatılmaktadır.

(Varyant:

Masal

, efsane, bilmece, oyun, gelenek vb. bir metnin, bir eserin, bir olayın aslından az çok ayrılan değişik biçimli

olanı

,

değişke)

O L A Y Ö R G Ü S ÜÇocuk sahibi olmayan İsfahan şahının üzülmesiAynı sorunu yaşayan veziri Keşiş’le dertleşmesi

Şehre gelen bir dervişin şaha bir fidan vermesi Elma ağacından yiyen Şah’ın ve Keşişin bir süre sonra çocuklarının olası Şah’ın ve Keşiş ’in hanımlarının erkek ve kız çocuk sahibi oldukları takdirde onları evlendireceklerine dair sözleşmeleriKeşiş’in kızı olduktan sonra din farklılığından dolayı kızını Şah’a vermemek için «Kız öldü.» demesiKeşiş’in ailesiyle İsfahan'dan kaçması Kerem’in okula başlaması ve Sofu adında iyi bir arkadaş edinmesiKeremin rüyasında bir kızın elinden aşk şerbeti içmesiKeremin eline bağlamasını alıp diyar diyar aşık olduğu bu güzeli aramasıAslı’ya her kavuştuğunda Keşiş’in türlü hilelerle yer değiştirmesi

Halep beyinin zorlamasıyla Keşiş ’in, kızını Kerem’e vermeye ikna olması

Keşiş’in

Aslı’ya düğün günü düğmeleri açıldıkça tekrar kapanan elbise giydirmesi

Aslı’nın düğmelerini çözemeyen Kerem’in yanması

Kerem’e yardım etmek isteyen Aslı’nın saçlarının da alev alması ve iki aşığın yanması

İki sevgilinin kavuşmalarının öbür dünyaya kalması

Konu: Uzun süre çocukları olmayan İsfahan şahı ile Ermeni vezirin bir gün çocukları olursa onları evlendireceklerine dair sözleşmeleri, çocukları olduğunda vezirin sözünde durmaması sonucu yaşananlar

Tema: Sevgi Kişiler: Şah: Adaletli, dürüst, cömert, insanları seven Ermeni vezir (Keşiş) : Şahın gözde veziri, dinine fanatikçe bağlı, ikiyüzlü, içten pazarlıklı, acımasız Kerem (Ahmet Mirza ): Aşık, sadakatli, acıya dayanabilen, Aslı (Kara Sultan): Kerem’e aşık , sadakatli

Sofu:

Kerem'in okuldan beri en yakın dostu, sadakatli, vefalı, dürüst

Şah’ın eşi: Çocuk özlemini yıllar sonra gideren, temiz kalpli Keşiş’in eşi: Çocuk özlemini yıllar sonra gideren, eşi gibi kötü kalpli

Yer : İran, Doğu ve iç Anadolu , Kafkaslar (Erzurum, Ağrı, Muş, Tiflis, Kayseri, Halep vb. şehir isimleri geçmektedir.)

Zaman: (16. veya 17. yy'de yaşandığı düşünülüyor.) Ancak öyküde belli bir zaman dilimi geçmemiştir. Öykü çeşidi: Olay öyküsüdür. (Birbiri ardına sıralanan ve neden-sonuç ilişkisinin egemen olduğu bir öyküdür. ) Anlatıcı: 3. kişinin ağzından anlatılmıştır. Keşişin evinden kaldıkları hana döndüklerinde sabaha yakındı. Kerem’e uyku haramdı. Başını yastığa koyar koymaz kendinden geçen Sofu bile uyuyamadı.

(Kim uyuyamadı: O 3. tekil kişi )

Çatışma: Kerem ile Aslının birbirlerini sevmelerine karşın Keşiş’ in

din farklılığından dolayı kızını Keremle evlendirmek istemez. Keşiş ise kapı onarıyorum diye evden çıkıp Tiflis Başkesiş’inin yanına gitmiş ne yapıp ne edeceğini ona danışmıştı.

Başkeşiş

,

bir Müslümana kız

vermenin cehennem ateşinde yanmaktan beter olduğunu , bu beladan kurtulmak için Tiflis’ terk etmesi gerektiğini anlatmış bu yolda fetva bile vermişti. Bakış açısı:

Hâkim

bakış açısı kullanılmıştır.

Kerem bir türlü gözünü dağdan ayıramıyordu…. Ona baktıkça Kerem’in gönlü bir daralıyor bir açılıyordu. Yeterince karamsar olan Kerem daha da karamsarlaştı. Yağmur öncesinde gök gürler de dünya nasıl oynar yerinden , nasıl savrulur o da öyle oldu. Kerem sazını eline aldı, içinin fırtınasını dindirdi.

KEREM İLE ASLI’DA HALK HİKAYESİ UNSURLARI:

Öyküler şiir ve düzyazı karışıktır. …Sazın telleri nemde gevşemiş olsa da ona derdini yine o unutturacaktı. Dağa kahırla seslendi, görelim ne söyledi: Arzuladım geldim Karadağ seni Nedir bu çektiğim elinden senin Aktı gözüm yaşı Ceyhan'a döndü Acep kimler geçer selinden senin Dilerim başına samyeli essin Şu

kara bağrını taşçılar kessin

Elvan

çiçeklerin yansın tutuşsun

Kimseler koklamasın gülünden senin … ( Bu şiir , 6+5:11’li hece ölçüsüyle , koşma tarzında yazılmıştır. )

Olağanüstü olay ve durumlar vardır

. (Kerem'in Ağrı Dağı’na seslenmesinden sonra dağın onlara yol vermesi şöyle anlatılıyor ) … Sanki pus, dertlinin derdinden anladı, dağın eteklerinden sıyrıldı, doruklarına çekildi. Dağ etekleri, ovalar, ırmak yatakları bulutların arasından gelen güneşle ışıldadı…

Kişiler tek yönlüdür.

İyiler, her zaman iyi; kötüler, her zaman kötüdür. Öyküde Keşiş, kötü bir karakterdir ve her zaman kötülük yamayı düşünür.

Kerem ile Aslı öyküsünün modern öyküye benzer yönleri * Olay örgüsü vardır. * Kişiler ve bu kişilerin karakteristik özellikleri verilmiştir.

* Yer ve zaman unsurları bulunur.

Ö Y K Ü D E K İ M O T İ F L E R : Rüya: Genç, rüyasında bir kızın elinden şerbet içer ve bu kıza aşık olur.

Dua: Şah’ın Allah’a dua etmesi ve bu duanın kabulü Derviş (pir ) : Bir yaşlı adamın verdiği ağaç fidanından elma yiyen Şah’ın ve Keşiş’in çocuklarının olması Sihir: Keşiş’in

çözülmeyen düğmeli elbise sihri

(Motif: Kendi başlarına konuya özellik kazandıran ögelerin her biri.)

Ö Y K Ü L E R D E T Ü R K K ü L T Ü R Ü

Aşıklık geleneği Aşık , bir gece rüyasında bir kızın elinden aşk şerbeti içer ve ona aşık olur. Eline bağlamasını alarak diyar diyar gezip bu güzeli arar. Halk öykülerindeki aşk, platonik bir aşktır. Konukseverlik Sadakat Tek eşlilik

Hoşgörü:

İsfahan şahının farklı dinden olmasına karşın Keşiş’e devlet işlerinde önemli görevler vermesi Karamsarlık:Sevgi öykülerinin kavuşmayla değil hep ayrılmayla sonuçlanmaması da karamsar bir durumdur.