Medisch begeleide voortplanting - PowerPoint Presentation

Slide1

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

Overzicht van rechtspraak inzake MBV

(exclusief draagmoederschap)Prof. dr. Gerd Verschelden

1

Slide2

Rechtspraakoverzicht: diverse procedures m.b.t. MBV Grondwettelijk recht Administratief recht Vreemdelingenrecht

Gezondheidsrecht Sociaal recht Familierecht

VerbintenissenrechtOpzet van het onderzoek

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

2

Slide3

Grondwettelijk rechtTwee beroepen tot vernietiging van de afbakening van het toepassingsgebied van de Wet Menselijk Lichaamsmateriaal (

19/12/2008) m.b.t. gameten, (fragmenten van) gonaden, embryo’s en foetussen1) delegatie: KB 28 september 2009: nooit in werking

2) door de wet van 23 december 2009 in art. 3, § 4, lid 2 van de wet van 2008 Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/20143

Slide4

Grondwettelijk recht Vzw’s voerden aan:

- aantasting v/d eerbied voor de integriteit v/d

persoon, die een rechtssubject zou zijn vanaf de conceptie (≠ theorie van de juridische persoonlijkheid)- onverenigbaarheid met het grondwettelijk recht op integriteit van het kind (art. 22bis Gw.) j° het recht op leven (art. 2.1 EVRM, art. 6.1 BUPO en art. 6.1 IVRK)

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

4

Slide5

Grondwettelijk recht GwH 5 oktober 2011:

“De rechten toegekend aan kinderen door art. 22bis

Gw. strekken zich niet uit tot het embryo en de foetus in de zin van de wet van 19 december 2008”Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/20145

Slide6

Administratief recht RvS 3 februari 2005: vernietiging van art. 25, § 1 KB 15 februari 1999

vereiste van minstens 6 jaar ervaring op het vlak van MBV als erkenningsvoorwaarde voor een zorgprogramma reproductieve geneeskunde B schendt art. 10

Gw.Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/20146

Slide7

Vreemdelingenrecht KG Rb. Brussel 17 november 2006:

Bevel om het grondgebied te verlaten t.a.v. een illegaal in België verblijvende man, die een IVF-behandeling

was begonnen strijdig met artikel 8 EVRMTermijn om het grondgebied te verlaten verlengdMedisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

7

Slide8

Gezondheidsrecht Toestemming tot het gebruik van ingevroren embryo’s Evans t. Verenigd Koninkrijk

Het recht van een vrouw op voortplanting is ondergeschikt aan het recht van haar ex-partner om zich niet (met haar) voort te planten

(Brits recht: toestemming kan door elke partij op ieder ogenblik voorafgaand aan inplanting worden ingetrokken)Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/20148

Slide9

Gezondheidsrecht Toestemming tot het gebruik van ingevroren embryo’s

Belgische MBV-wet: overeenkomst met fertiliteitscentrum moet voorzien in bestemming van overtallige embryo’s bij scheiding of onoplosbaar meningsverschil (art. 13, 1°)Het centrum moet rekening houden met de laatste instructie van de wensouders waarover zij het wel eens waren

(art. 14)Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/20149

Slide10

Gezondheidsrecht K.I. met sperma van een gedetineerde echtgenoot

Dickson t. Verenigd KoninkrijkFinaal is geoordeeld dat een echtpaar geen MBV-behandeling mag worden geweigerd omdat één van de partners gedetineerd is

(Brits recht: seksuele contacten tijdens detentie onmogelijk)Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201410

Slide11

Gezondheidsrecht Wettelijk verbod op heterologe IVF S.H. t.

Oostenrijk- IVF met eiceldonatie,

- IVF met spermadonatiede beoordelingsmarge “at the relevant time” werd niet overschreden: geen schending van artikel 8 EVRMMedisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

11

Slide12

Gezondheidsrecht Bewaring van overtallige embryo’s Knecht t. Roemenië

Transfer naar een door de staat erkend centrum waar ook een IVF-behandeling

werd aangebodenGeen schending van art. 8 EVRMMedisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201412

Slide13

Gezondheidsrecht Verbod op pre-implantatiediagnostiek Costa en

Pavan t. ItaliëBeide ouders drager van het muco-gen

Italiaans recht: algemeen wettelijk verbod op PID, maar therapeutische abortus toelaatbaarSchending van art. 8 EVRMMedisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

13

Slide14

Sociaal recht Ontslagbescherming na IVF

HvJ 26 februari 2008 - Mayr

ontslagverbod bij zwangerschap (richtlijn 1992) geldt niet in de fase van in vitro bevruchte eicellen vóór de inplanting MAAR een werkneemster mag in het raam van de gelijkheid (richtlijn 1976) in de fase tussen eicelpunctie en inplanting niet

ontslagen worden met als voornaamste reden voor ontslag deze behandeling

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

14

Slide15

Sociaal recht Ontslagbescherming na IVF

Arbrb. Leuven 20 januari 2011Het is niet de bedoeling om de ontslagbescherming uit de Arbeidswet “vanaf het ogenblik waarop de werkgever werd ingelicht omtrent de zwangerschap” jaren te rekken: ze geldt enkel vanaf de kennisgeving van (niet: de kans op of de poging tot) een zwangerschap

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201415

Slide16

Familierecht Geding na toestemmingsweigering tot vaderlijke erkenning Brussel 29 mei 2012

Feiten: wettelijk samenwonenden sluiten achtereenvolgens twee overeenkomsten tot KID: één schriftelijk in 2005 (UZ Gasthuisberg) en één mondeling (L.I.F.E.)

kind wordt geboren na tweede behandeling, maar de bevruchting vond plaats na beëindiging van de WSMedisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201416

Slide17

Familierecht Geding na toestemmingsweigering tot vaderlijke erkenning

Wensvader wil erkenning, maar moeder weigert* Afstammingsrecht: biologische realiteit primeert* Art. 56, eerste lid MBV-wet: “

vanaf de inseminatie van de gedoneerde gameten spelen de afstammingsregels zoals bepaald in het Burgerlijk Wetboek in het voordeel van de wensouder(s) die de gameten ontvangen heeft (hebben)”Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201417

Slide18

Familierecht Geding na toestemmingsweigering tot vaderlijke erkenning

Rb. Leuven (27 september 2010) en Hof Brussel (29 mei 2012) laten de wensvader (m.i. terecht) toe te erkennen, maar…het kind was in juni 2010 al erkend door de nieuwe partner van de moeder

Quid?Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201418

Slide19

Familierecht Onderzoek naar het vaderschap

Rb. Dinant 5 maart 2009Na toestemming tot KID stierf de wensvader zes dagen na de geboorteMoeder vorderde

succesvol gerechtelijke vaststelling van vaderschap op basis van bezit van staat en de MBV-wet (ondanks art. 332quinquies, § 3 BW)Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/2014

19

Slide20

Familierecht AdoptieProcedures van lesbische meemoeders hebben geleid tot de ongrondwettigheid van

basisregels inzake adoptie:- Volle adoptie moet kunnen mits toestemming moeder, ook ingeval de ex-partners niet meer samenwonen

- Toestemmingsweigering van de geboortemoeder mag niet quasi-absoluut zijn in geval van mee-ouderschapsprojectMedisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201420

Slide21

Familierecht AlimentatieGeen wettelijke onderhoudsplicht voor de

mee-moeder zonder afstammings- of adoptiebandSoms wordt een natuurlijke verbintenis aanvaard die kan worden omgezet in een burgerrechtelijke verbintenis

als een drietal voorwaarden zijn voldaan…Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201421

Slide22

Familierecht Alimentatie – natuurlijke verbintenis

1) een subjectieve gewetensplicht bij degene die het onderhoud verstrekt 2) een objectieve gewetensplicht op basis van een maatschappelijke consensus en 3) de omzetting van de verbintenis door een eenzijdige wilsuiting, bestaande uit de vrijwillige uitvoering of de belofte daartoe (≠ art. 221 BW volgens Rb. Hasselt)

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201422

Slide23

Familierecht Ouderlijk gezag en recht op persoonlijk contact

Gezag kan enkel volgen uit afstamming of adoptie, in afwachting van een regime van zorgouderschap (waartoe het Grondwettelijk Hof heeft opgeroepen)De meemoeder heeft als derde een

virtueel recht op persoonlijk contact, toegekend of geweigerd in het belang van het kind, na bewijs van bijzondere affectieve band Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201423

Slide24

Familierecht Huwelijk – weigering tot voltrekking schijnhuwelijk

Cass. 8 februari 2008“De rechter die o.g.v. verscheidene getuigenverklaringen vaststelt dat de partijen blijkbaar daadwerkelijk samenwonen en niet ontkent dat zij een behandeling voor MBV hebben gestart, kan niet naar recht beslissen dat de intentie van de man kennelijk niet gericht was op de totstandkoming van een duurzame levensgemeenschap, maar enkel op het verkrijgen van een verblijfsrechtelijk voordeel”

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201424

Slide25

VerbintenissenrechtHospitalisatieverzekeringsovereenkomstenafgesloten door een koppel met vruchtbaarheidsproblemen zijn niet nietig (Rb. Brugge)

MBV-overeenkomsten gesloten vóór 27 juli 2007 (niet geldig ontbonden of nietig verklaard) worden sinds die datum beheerst door de MBV-wet, zonder dat herbevestiging nodig is (Hof

Brussel)Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201425

Slide26

ConclusieMBV gaf aanleiding tot zeer diverse procedures, vnl. van privaatrechtelijke aardRechtspraak van het EHRM noopt niet tot aanpassing van

Belgische wetgeving of rechtspraakHet recht moet de medische evoluties volgen en begeleiden door ethische limieten te stellen met respect voor menselijke waardigheid, wilsautonomie en zelfbeschikking

Medisch begeleide voortplanting – Prof. dr. Gerd Verschelden – 27/02/201426