Operativni Sistemi Operativni - PowerPoint Presentation

Slide1

Operativni Sistemi

Slide2

Operativni sistem

je

komplesan

programski

sistem

sastavljen

od

skupa

programa

kojima

treba

da

obezbedi

lako

i

efikasno

korisćenje

računara

.

Slide3

Delovi računarskog sistema

su

:

ProcesorMemorijaDatoteke na diskuOstali delovi prikljuceni na racunar

Slide4

Operativni sistem ima tri

glavne

funkcije

:Kontrolu procesaUpravljanje memorijomUpravljanje jedinicama

Slide5

Struktura operativnog

sistema

Slide6

Tipičan operativni sistem sastoji se od sledecih koponenata:

Mikrokod(microcode)

Jezgra(kernel)

Ljuske(omotaca,skoljke-engl.

Shell)

Slide7

Mikrokod(microcode)

Mikrokd je skup programa specifičan za određen hardver računara.Da bi isti operativni sistem mogao da funkcioniše na različitim hardeverskim platformama,ovaj skup programa je grupisan u jedan modul koji se zove

BIOS

(

Basic Input Output Sistem)Ovaj skup programa je upisan u ROM mermoriju,na cipu koji se nalazi u sastavu osnovne ploce.

Slide8

Jezgro(kernel)

Jezgro jeste skup programa operativnog sistema koji kontroliše:

Pristup računaru

Organizaciju memorije

Organizaciju datotekaRaspored rada procesa i raspodelu sistemskih resursaOvi programi rade u posebnom režimu rada,hardverski zaštićenom od mogućih uticaja korisnika.

Slide9

Ljuska(shell)Ljuska jeste komandni interfejs koji interpretira ulazne komande korisnika ili njihovih programa i aktivira odgovarajuće sistemske programe koji čine jezgro sistema.

Slide10

Organizacija skladištenja podataka na disku

Slide11

Jedna od bitnih funkcija operativnog sistema je rad sa prefifernim jedinicama i podacima koji se nalaze na njima.Da bi se operativni sistem uspešno upravljao radomsa podacima,oni moraju da budu uskladišteni na određen,strogo organizovan način.

Najčesći način organizacije uskladištavanja podataka na disku,koji podržavaju savremeni operativni sistemi,jeste koncept hijerarhijskog sistema kataloga.

Slide12

Imena perifernih jedinica

Slide13

Racunar može imati više jednu ili dve disketne jedinice i jedan ili više diskova.

Uobičajna su sledeća simbolička imena:

A: - prva disketna jedinica

B: - druga disketna jedinica

C: - sistemski diskD:, E:, F:, ...Z – particije sistemskog diska,ostali diskovi ili njihove particije i CD uređaji

Slide14

Sistemski disk

je disk na kome se nalazi operativni sistem.

Particije diska

su delovi diska koji se fizički nalaze na istom disku ali ih računar logički posmatra kao različite diskove.Ako rčunar ima samo jednu diskentnu jedinicu,onda je ona onznačena sa A:. Sistemski disk je uvek oznčen sa C:.

Slide15

Pored ovih jedinica simbolička imena imaju:Tastatura

Ekran i

Priključnici za povezivanje

racunara sa spoljnim svetom(portovi)

Njihova imena su:CON – ekran i tastaturaCOM1: (AUX), COM2:, Com3:, COM4: - serijski portLPT1: (PRN), LPT2:, LPT3: -Paralelni portovi

Slide16

Hijerarhijska organizacija podataka

Slide17

PUT

Staza(path) do datoteke određen je nazivima čvorova preko kojih se dolazi do datoteke.Kod komandnih operativnih sistema ovaj put se zadaje u sastavu komande, navođenjem imena kataloga preko kojih se prelazimeđusobno razdvojenih bekslešom(

blackslash-kosa crta unazad \)

Slide18

Puno ime datoteke sastoji se od imena jedinicena kojoj se datoteka nalazi, puta do nje i njenog imena.Datoteka je jednoznačno definisana svojim punim imenom.

Radni katalog

(aktivni katalog) je katalo ili potkatalog na koji je korisnik trenutno povezan.Korisnik u jednom trenutku moze biti povezan samo sa jednim katalogom.

Za hijerarhijsku strukturu podataka kaže se da ima oblik drveta (tree) sa korenom nagore.Kompletan deo strukture ispod jednog čvora(potkataloga) naziva se poddrvo(subtree).

Slide19

Za organizaciju podataka na disku operativni sistemi imaju odgovarajuće komandeOve komande mogu se odeliti u dve grupe:

Z

a rad sa katalozima

Z

a rad sa datotekama

Slide20

Komande za rad sa katalozima obuhvataju:Kreiranje i brisanje kataloga

Promenu kataloga

Prikazivanje sadržaja kataloga

P

rikazivanje i brisanje drveta.

Slide21

Komande za rad sa datotekama obuhvataju:Promenu imena ili atributa datoteke

Kopiranje ili premeštanje datoteke iz jednog kataloga u drugi

Brisanje i obnovu obrisane datoteke

Listanje datoteke na ekranu i njeno stampanje

Slide22

Pojam dadoteke

Ukoliko dokument generisan nekim programom treba da se koristi i kasnije ili trajno sačuva,mora se pre završetka rada sa programom(ili dokumentom) snimiti na disk(disketu,CD,traka,traka,flash disk,itd.).Kopija dokumenta(ili podatka) snimljena na neki spoljni nosilac informacija naziva se

dadoteka

(fajl-engl.

file)

Slide23

Prilikom snimanja dokumenata u dadoteku na disku njoj se mora dodeliti ime pod kojim će se ona tamo

voditi.Ime dadoteke se obično sastoji iz dva dela medjusobno razdvojena tačkom:imena i nastavka (

ime.ext1

).

Slide24

Ime

-sastoji se od niza znakova formiranog prema pravilima koja su različita za različite operativne sisteme(broj znakova,znakovi koji ulaze u ime,itd.)

Ext

-nastavka koji se sastoji od niza znakova(najčešće do tri) i trebalo bi da označava tip podataka u dadoteci,odnosno program iz kojeg je dokument nastao.Kod nekih operativnih sitema ovaj nastavak je obavezan,a kod nekih nije.

-Prilikom formiranja dadoteke njoj se dodeljuju odredjeni

atributi

kojima se definišu prava pristupa dadoteci.Na taj način se može dozvoliti pravljenje promena u dadoteci,njeno brisanje,ograničen pristup samo na njeno litanje,sakriti dadoteku da se ne prikazuje u spisku dadoteka itd.

Slide25

Pojam kataloga i potkataloga

Da bi pristupio dadoteci,korisnik mora da zna njeno ime.Prema potrebi moze da trazi od računara i spisak s imenima snimljenih dadoteka.Ovakava spisak dadoteka naziva se

katalog

(

directory

).

Pre nego što se započne upis podataka u formular,on ej prazan.Dok se u njega ne zavede prva dadoteka i katalog je

prazan

.

Poželjno je da se svaka dadoteka nalazi samo u

jednom

kraćem spisku.Ovakava kraći spisak naziva se

potkatalog

(

subdirectory

).

Kada neki potkatalog postane suviše dugačak,on može da se dalje deli u svoje potkataloge(

potpotkataloge

).

Slide26

Učitavanje oprativnog sistema u memoriju računara

Operativni sistem se unosi u memoriju računara nejčešće prilikom njegovog uključivanja koje započinje uključivanjem prekidača koje se najčešće nalazi sa prednje strane kućišta računara.

Ako je problem takve prirode da ne može da ga reši sam korisnik,računar daje poruku da se pozove stručnjak za hardver.

Posle testiranja hardvera računar ispituje da li se u disketnoj jedinici nalazi

sistematska disketa

(disketa na kojoj se nalazi operativi sistem).Ako se nalazi,računar izvršava program sa diskete i učitava operatvni sistem u memoriju.

Ako se pšrilikom unošenja operativnog sostema u disketnoj jedinici nadje

nesistematska disketa

(disketa na kojoj se nalazi operativni sistem),računar daje odgovarajuću poruku i upozorava korisnika da ukloni ovu disketu.

Slide27

Zadavanje komandi operativnom sistemu

Po završetku učitavanja operatvnog sistema na ekranu se,u zavisnosti od toga da li je operatvni sistem komandnog ili garfičkog tipa,pojavi

sistemski prompt

ili

grafičko radno okruženje

.

Sistemski prompt

je znako koji operativni sistem ispisuje na ekranu kada je spreman da prihvati komandu.Kod različitih operativnih sistema korišćeni su različiti znaci(npr. >,$,@,//,*,!,#,%,&).

Slide28

Komanda

operativnom sistemu ima strukturu

Ključna-reč

je obično reč od nekoliko slova(od kojih su često dovoljna samo prva dva ili tri) koja označava šta treba da uradi operativni sistem.Parametri (najčešće jedno ili više imena dadoteka,ime jedinice itd.) pokazuju čime se kmanda izvršava.

Opcije dodatno ukazuju na način izvršenja komande.

Elementi komande su obično razdvojeni najmanje jednim praznim mestom.

Ljuske za komandne operativne sisteme

su komandni interpreteri koji imaju neke elemente grafičkog okruženja(najčešće samo menije-spiskove komandi).

Grafička okruženja

su nastala masovnom proizvodnjom personalnoh računara i širenjem baze njihovih korisnika koji nisu imali računarsko obrazovanje.Komandte se zadaju po principu pokazivanja,

Slide29

Završetak rada računara

Isključivanje računara započinje komandom za prekid rada.Posle zadavanja ove komande operativni sistem započinje proceduru isključivanja računara.Po završetku procedure isključivanja operativni sistem daje poruku da se računar može isključiti ili sam daje komandu kojom se isključuje napajanje računara strujom.

Slide30

TASTATURA

Osnovna ulazna jedinica RS računara je tastatura.Preko nje se zadaju komandeu DOS-u i ukucavaju tekst i podaci u drugim programima.Tastatura se sastoji od velike tastature sa slovima i brojevima,male numeričke tastature sa brojevima i znacima za aritmetičke operacije i tastature za editovanje,na kojoj se nalaze tasteri za pomeranje kursoraslike na ekranu i umetanje i brisanje znakova.Iznad ovih tastatura nalaze se funkcojske tipke koje imaju odredjeno značenje u pojedinim programima.

Kursor

je pokazivač na ekranu.Prilikom kucanja on pokazuje mesto gde će biti otkucan sledeći znak.

Slide31

Uloge pojedinih tastera su sledeće:

Esc

-u nekim aplikacionim programima ima posebne funkcije,najčešće opoziv komande koja se izvršava.

Backspace

-brisanje otkucanih znakova unazad tj. Znakova koj se nalaze s leve strane u odnosu na kursor.

Shift

-gornji znakovi na tipkama koje imaju dva znaka ili velika slova.

Lock(Caps Lock)

-zaključavanje velikih slova.

Ctrl(Control)

-koristi se u kombinaciji sa drugim znacima.

Alt

-specijalni znaci(unose se decimalnim kodom).

Enter(Return)

završetak komande.

Delete

-brisanje znaka ispred kojeg se nalazi kursor

Home

-vraćanje kursora na početak reda.

End

-postavljanje kursora na kraj teksta u redu.

Pause

-zaustavljanje rada programa.

Slide32

Učitavanje operativnog sistema u memoriju računara

Uključivanjem računara započinje se i unošenje operativnog sistema u njegovu memoriju.

Najveći deo ekrana zauzima

radna površina(desktop)

.Na radnoj površini se nalaze

sličice-ikone

koje simbolički predstavljaju elemente okruženja ovog operativnog sistema.

Kada se pokazivač miša dovede na sličicu,obično se pojavi u jednom pravougaoniku potsednik-

skrintip

(screentip)

-kratko objašnjenje namene sličice.Na donjem delu ekrana,ispod radne površine,nalazi se

linija poslova

(taskbar)

.

Slide33

Rad sa mišem

Miš

je najrašireniji uredjaj za pokazivanje po površini ekrana.Sa donje strane ima izvor svetlosti i fotosenzor,a sa gornje dva(ili tri) tastera.Pomeranje miša po ravnoj površini(stolu) prati i pomeranje pokazivanja na ekranu.

Pokazivač(kursor-engl.cursor)

,pže da ima različite oblike(npr.strelica,veliko latinično slovo l,peščani sat,ruka sa uperenim kažiprstom itd.)

Slide34

U radu da mišem najčešće se koriste sledeće operacije:

Klik

(jednostruki)

-Brzi pritisak i otpuštanje

levog tastera na mišu.Desni klik

-Brzi pritisak i otpuštanje

desnog

tastera na mišu.

Dvostruki klik

-Brzi pritisak i otpuštanje tastera na mišu,dva puta uzastopce,u kratkom vremenskom razmaku.

Povlačenje

(dragging)

-Kada pokazivač miša pokazije na neki objekt,pritisak tastera na mišu i pomeranje miša po ravnoj površini sa pritisnutim tasterom(bez otpuštanja od trenutka pritiska tastera) pri čemu se i objekt pomera.