ndËrmarresia dhe zhvillimi - PowerPoint Presentation

Slide1

ndËrmarresia dhe zhvillimi lokal ekonomik

Pejë, 2016

MSc. Fisnik Morina, PhD (c)

Slide2

NDERMARRESIASa i përket efekteve të ndërmarrësisë, pjesa më e madhe e literaturës

merret

me firmat, krijimin dhe

performancën

e

tyre

,

ndërsa

vetëm

një

pjesë

e

vogël

analizon

efektet

rajonale

apo

lokale

të

ndërmarrësisë

(

Carree

&

Thurik

2003

).

Megjithatë

,

në

dekadën

e

kaluar

një

numër

në

rritje

i

studimeve

veçanërisht

gjermane

dhe

suedeze

kanë

hulumtuar

këtë

temë

Slide3

NDERMARRESIAMegjithatë, ndikimet ne filimin e ndermarrejes nuk kufizohen me efektet mes

vetë ose

tërthorazi mbi firmat e

tjera

.

Në

përputhje

me

pikëpamjet

e

Saxenian

(1994),

Markusen

(1996)

dhe

Johannisson

(2000)

që

sipërmarrja

është

një

fenomen

kolektiv

,

mund

të

thuhet

se

ndryshimet

në

normën

e

fillimit

te

firmave

te

reja

të

rajoneve

të

kontribuojnë

në

ndryshimet

në

kapitalin

e

tyre

sipërmarrës

social (

Westlund

& Bolton 2003).

Slide4

… Rezultatet e këtyre manifestimeve ndërmarrëse në nivel të firmës në përgjithësi kanë të bëjnë me "risinë"Veprimi

ndërmarrës

ndodh në nivel të

firmës

.

Sipërmarrësit

kanë

nevojë

për

një

mjet

për

të

transformuar

cilësitë

e

tyre

personale

dhe

ambiciet

në

veprime

.

Firmat

e

vogla

ku

sipërmarrësi

ka

një

të

aksioneve

kontrolluese

të

sigurojë

një

automjet

të

tillë

.

Firmat

e

mëdha

shpesh

imitojnë

(

imitojë

)

vogëlsinë

(

përdorimin

e

formave

organizative

si

njësi

biznesi

,

filialeve

dhe

ndërmarrjeve

të

përbashkëta

)

për

të

futur

sipërmarrjes

të

korporatave

,

ose

intrapreneurshi

Slide5

… dy boshllëqe të vazhdueshme në të kuptuarit tonë të marrëdhënies midis Ndërmarrësisë dhe Zhvillimit lokalRezultatet e këtij

studimi nxjerrin në

pah dy boshllëqe të vazhdueshme në të

kuptuarit

tonë

të

marrëdhënies

midis

ndërmarrësisë

dhe

zhvillimit

lokal

.

Slide6

Së pari, ndërsa disa studime tregojnë një efekt pozitiv të popullsisë mbi ndërmarrësinë (shih Armington and ACS, 2002), lidhja e kundërt shkakore mund

të jetë po aq

e rëndësishme. Në të vërtetë, marrëdhëniet e tilla

të

përsëritura

janë

në

qendër

të

teorive

të

shumta

për

rritjen

e

qendrushme

ekonomike

.

Slide7

… shumë për të kuptuar në lidhje me marrëdhëniet komplekse mes prirjes së natyrshme të brofeve ndërmarrëse dhe

potencialit zhvillimor

Hendeku i dytë

është

:

të

kuptuarit

tonë

të

efekteve

të

ndërmarrësisë

 

në

zhvillim

jashtë

agregimeve

të

mëdha

. Me

sa

studimi

…

tregon

,

që

shihet

se

kauzalitetet

e

shumanëshme

mund

të

funksionojnë

në

zonat

rurale

dhe

aglomerate

të

vogla

, ne

mendojmë

se

ka

më

shumë

për

të

kuptuar

në

lidhje

me

marrëdhëniet

komplekse

mes

prirjes

së

natyrshme

të

brofeve

ndërmarrëse

dhe

potencialit

zhvillimor

.

Slide8

Në kontrast me hulumtimet e mëparshme,rezultatet tona tregojnë se për disa grupe - degë efektet e brofeve ndermarrese ne rritje ekonomike

mund te

jene më të theksuara ne zonat

me

densitetit

te

ulet

sesa

ne

aglomeratet

urban

Slide9

Ne zakonisht mendojnë për një ndërmárrës si dikush që

është:

shumë i përgjegjshëm për

të

ndryshuar

;

 

i

cili

i

sheh

mundësitë

që

të

tjerët

nuk

mund

t’i

shohin

,

dhe

 

që

mobilizon

burimet

për

të

bërë

gjëra

të

reja

që

të

ndodhin

.

Slide10

… Ndërmarrësia me rritje të lartë ka tendencë të jetë më shumë e koncentruar në qytete, sesa në zonat

rurale

Le të fillojmë me disa

kufizime

të

rëndësishme

për

zhvillimin

e

 

Ndërmarrësisë

si

një

strategji

e

zhvillimit

ekonomik

.

Vetëm

për

shkak

se

ndërmarrësit

,

në

total, e

nxisin

rritjen

e

krijimit

të

vendeve

të

punës

,

kjo

nuk

do

të

thotë

që

të

gjithë

ndërmarrësit

janë

njësoj

të

suksesshëm

.

 

Disa

studime

kanë

treguar

se

Ndërmarrësia

me

rritje

të

lartë

ka

tendencë

të

jetë

më

shumë

e

koncentruar

në

qytete

,

sesa

në

zonat

rurale

(ACS

dhe

Armington

2006).

Slide11

Në fakt, Ndërmarrësia me rritje të lartë në krijimin e

vendeve të

punës, jo vetëm

që

ka

tendencë

të

jetë

e

përqendruar

në

një

hapësirë

të

caktuar

(ACS

dhe

Mueller 2008),

por

ka

tendencë

të

ndodhë

vetëm

në

mesin

e

një

numri

të

vogël

të

firmave

që

krijojnë

një

numër

disproporcional

të

vendeve

të

reja

të

punës

(

Henrekson

dhe

Johansson, 2010).

Slide12

… grup i vogël gazelash … rritje të shpejtë, kur ata kanë 50 deri 200 të punësuar.Ky grup

i vogël

gazelash, apo biznese me rritje

të

lartë

dhe

krijim

të

vendeve

të

reja

të

punës

,

kanë

tendencë

për

të

filluar

në

rritje

të

shpejtë

,

kur

ata

kanë

50

deri

200

të

punësuar

(ACS

dhe

Mueller, 2008

).

 

Implikimi

këtu

qëndron

në

ate se

kjo

strategji

e

rritjes

së

vendeve

të

reja

të

punës

kërkon

mjaft

kohë

,

ndërsa

një

pjesë

e

madhe

e

bizneseve

rurale

nuk

e

plotësojnë

pragun

prej

50

punëtorëve

.

Slide13

Kjo nuk do të thotë se zonat rurale nuk kanë shumë ndërmarrës, por ndërmarrësit ruralë kanë tendencë të fitojnë më

pak dhe të krijojnë

më pak vende pune, në përgjithësi (shih Acs dhe

Malecki

2003, Henderson

2002

për

dëshmi

mbështetëse

).

Slide14

…me kusht që pritjet të jenë të arsyeshme.Në përgjithësi, zhvillimi rural ndërmarrës, për këtë

arsye, mund të

shihet si një rrezik i moderuar, strategji e moderuar

e

rritjes

nga

perspektiva

e

zhvillimit

ekonomik

, me

ca

potencial

të

rritjes

së

punësimit

, me

kusht

që

pritjet

të

jenë

të

arsyeshme

.

Slide15

Megjithatë, ky fokus i kufizuar në përfitimet tradicionale ekonomike të

ndërmarrësisë

është jo vetëm i gabuar

,

por

sheh

disa

nga

atributet

më

të

mira

të

ndërmarrësisë

në

zonat

rurale

. …

zhvillimi

rural

ndërmarrës

,

për

këtë

arsye

,

mund

të

shihet

si

një

rrezik

i

moderuar

,

strategji

e

moderuar

të

rritjes

nga

një

perspektivë

e

zhvillimit

ekonomik

me

disa

potenciale

të

rritjes

së

punësimit

, me

kusht

që

pritjet

e

dikujt

të

jenë

të

arsyeshme

.

Slide16

… Ndërmarrësit janë zgjidhës natyror të problemeve Megjithatë, ky fokus i

kufizuar në

përfitimet tradicionale ekonomike të

sipërmarrjes

është

jo

vetëm

i

gabuar

,

por

mbikëqyr

disa

nga

atributet

më

të

mira

të

ndërmarrësisë

në

zonat

rurale

.

Unë

kam

gjetur

këto

tema

të

lindin

pa

pushim

në

kërkimin

tim

dhe

udhëton

në

komunitetet

rurale

,

por

disa

nga

këto

përfitime

të

rëndësishme

janë

kuptuar

keq

nga

hulumtuesit

.

Një

listë

e

shkurtër

e

disa

nga

përfitimet

e

mia

të

preferuar

për

zhvillimin

e

ndërmarrësisë

përfshin

:

Slide17

1) Ndërmarrësit janë zgjidhës natyror të problemeve, ndërsa shpejt mund të zhvillojnë zgjidhje për problemet e vazhdueshme lokale. A ka ndonjë çështje

e ndër likuar

lokale? Jepu ate për të zgjidhur një grupi të

ndërmarrësve

lokalë

me

të

dhënat

nga

qytetarët

.

Slide18

… Ndërmarrësit kanë më shumë gjasa për të qëndruar në komunitetet ku ata e nisin biznesin e tyre

Ndërmarrësit kanë

më shumë gjasa për të qëndruar në komunitetet

ku

ata

e

nisin

biznesin

e

tyre

,

ndryshe

nga

kompanitë

e

mëdha

me

bazë

diku

tjetër

.

 

Ndërmarrësit

ruralë

mund

të

krijojnë

më

pak

vende

pune

sesa

kompanitë

e

mëdha

,

por

këto

vende

pune

kanë

më

shumë

gjasa

të

jenë

të

përshtatura

me

shkathtësitë

në

dispozicion

në

komunitetin

lokal

.

Ndërmarrësit

mund

të

ofrojnë

mallra

dhe

shërbime

në

kthina

të

rëndësishme

që

përmbushin

shijet

dhe

preferencën

lokale

.

 

Ndërmarrësit

shpesh

marrin

pjesë

në

jetën

e

komunitetit

dhe

jeten

qytetare

.

Slide19

Kur diçka shkon keq me produktin apo shërbimin e tyre, ju mund të bisedoni me ndërmarrësin për t’i bërë

gjërat mirë. Ndërmarrësit

shpesh marrin shtigjet që të tjerët i

konsiderojnë

shumë

të

rrezikshme

, duke

shërbyer

ose

si

paralajmërim

ose

si

inkurajim

për

të

tjerët

.

 

Në

disa

vende

rurale

, duke

krijuar

vetem

pesë

vende

pune

(

në

vend

të

500),

kjo

bën

një

dallim

të

madh

.

 

Ndërmarrësit

ndihmojnë

për

të

sjellë

kreativitetin

dhe

imagjinatën

te

komuniteti

,

dhe

mund

të

shërbejnë

si

modele

për

të

tjerët

që

duan

të

marrin

mbi

vete

rreziqe

krijuese

.

Slide20

Pengesat kryesore për aplikimin e ndërmarrësisë në komunitete të prapambetura përfshijnë :• kufizuar rrjetet sociale

dhe të biznesit;

• Niveli i ulët i kërkesës efektive në ekonominë

lokale

;

•

Sistemi

i

qëndrimit

në

detyrë

dhe

vlerë

të

ulët

të

strehimit

;

•

Kufizimet

në

qasje

në

financa

;

•

Mungesa

e

përvojës

së

punës

dhe

aftësive

në

mesin

e

banorëve

;

•

Mungesa

e

roleve

modele-në

lidhje

me

të

cilën

raporti

shqyrton

hamendje

të

ndryshme

në

lidhje

me

rolin

e

imitimit

në

përhapjen

e

sipërmarrjes

;

•

pengesat

kulturore

,

të

tilla

si

barriera

gjuhësore

dhe

mungesa

e

afrimit

me

institucionet

kryesore

;

Slide21

• Mungesa e motivimit personal;• Grupimi sektoriale;• Normat e larta të krimit;• Problemet e tranzicionit nga mbështetja në përfitimet

; dhe •

Rregullimi i papërshtatshëm I qeverisë.

Slide22

RAST STUDIMISTRATEGJIA E INTEGRIMIT VERTIKAL NE NDERMARRJE DHE ZHVILLIMI LOKAL EKONOMIK

Slide23

Integrimi VertikalStrategjia e integrimit vertikal është strategji e rritjes që përfshin zgjerimin e bizneseve të organizatës në dy drejtime të mundshme që kanë lidhje me prodhimin dhe shpërndarjen e produkteve të firmës. INTEGRIMI VERTIKAL TEK KOMPANIA “ FORD “INTEGRIMI VERTIKAL TEK KOMPANIA “ IBM “ INTEGRIMI VERTIKAL TEK KOMPANIA “ COCA COLA “

Slide24

ARSYET E APLIKIMIT TË INTEGRIMIT VERTIKALDËSHIRA PËR TË KONTROLLUAR SHPERNDARJEN E PRODUKTEVEKONTROLLIMI I SHPENZIMEVEKONTROLLI MBI CILËSIN E LËNDEVE TË PARAFITIME NGA EKONOMIA E SHKALLËSRRITJA E FUQISË NË TREG ( TIPARE MONOPOLISTIKE)REDUKTIMI I SHPENZIMEVE TË TRANSPORTITDIFERENCIMI I PRODUKTEVE (BARRIERA PËR HYRËS TË RINJE)AVANTAZHE KONKURRUESE

Slide25

Integrimi vertikal është një strategji racionale në disa situata të caktuara. Megjithatë, organizatat duhet ta përdorin këtë strategji me kujdes, sepse :BLERJA E BIZNESEVE NGA INDUSTRITË JO FITIMPRUERËSERISKU NGA ZGJERIMI NË FUSHA TË REJA ZGJERIMI I KOMPETENCAVE HUMBJA E FLEKSIBILITETITRRITJA E SHPENZIMEVE ADMINISTRATIVE

Slide26

RAST HULUMTIMI.1. STRATEGJITË E RRITJES TEK DEVOLLI COPORATIONKorporatë e madhe dhe mjaft e suksesshme.Aktivitetin afarist e fillojë në vitin

1990 .Ka më

shumë se 500 punëtorë.Synon rritjen e numrit të

punëtorë

deri

në

mijëra

.

E

fokusuar

kryesisht

në

përmbushjen

e

nevojave

të

konsumatorit

Slide27

Integrimi vertikal tek Devolli CorporationNë vitin 2003 kishte filluar ndërtimin e fabrikës të prodhimit kafesë

.Lider i

prodhimit dhe distribuimit të produkteve kualitative të

kafesë

.

Devolli Princ

Caffe

ka zhvilluar koncept të kënaqësisë së

kafesë

.

K

ompania

vazhdimisht ka krijuar produkte të kualitetit të

lartë

.

P

rodukte

moderne, atraktive dhe më

invovative

.

H

ulumtime

të

tregu

.

T

eknologji

të reja në procesin e prodhimit

Slide28

Në nëntor të vitit 2009, “Devolli Corporation” për herë të parë ka hapur Prince Coffe Shop-in, në Prishtinë, këtu shihet se K

ompania kishte përdorur

një strategji të rritjes përmes Integrimit.

Në

bazë

të

përformancës

së

shkëlqyer

dhe

të

suksesit

të

madh

, “

Devolli

Corporation”

ka

hapur

Prince Coffee Shop

edhe

në

Pejë

dhe

në

Prizren

.

Sepse

prania

dhe

kultura

e

brendit

të

kafesë

të

kësaj kompanie është shumë me rëndësi të jetë sa më afër me konsumatorët.Prezantimi i brendit të kafesë sonë është pjesë e rëndësishme dhe integrale e biznesit tonë.

Slide29

Rritja permes diversifikimit konglomerat tek devolli corporation Sipas hulumtimit shohim se kjo kompani ka përdorur

edhe strategji të

rritjes përmes “Diversifikimit Konglomerat.Devolli

Corporation”

ka

bërë

hapjen

e

terminalit

doganor

si

njësi

e

veçante

ku

janë

të

vendosura

më

shumë

se 50

biznese

.

Gjatë

vitit

2011

kompania

në

fjalë

blen

fabrikën

e “

Amortizatorëve

”

në

Prishtinë

,

dhe

bënë

riaktivizimin e prodhimit të amortizatorëve.Në vitin 2012 realizohet blerja e fabrikës “ Emin Duraku “ Gjakovë.Hapja

e

qendrës

“

Comodita

“ -

Devolli

Corporation

prodhon dhe distribuon në të

njejtën

kohë dyshekë duke i kënaqur në këtë mënyrë nevojat e konsumatorëve.

Slide30

Në vazhdën e zgjerimeve të investimeve të Devolli Corporation bënë blerjen e fabrikës së miellit “M&Sillosi.Tani, kjo korporatë,

nën brendin M&Sillosi,

punëson mbi 90 punëtorë që angazhohen për përmbushje

të

nevojave

unike

të

konsumatorëve

dhe

fermerëve

.

Me kapacitet ditor të prodhimit prej 600 ton të prodhuar sipas standardeve ISO dhe HACCP, me kapacitet të

sillosave

të grurit prej 58 mijë ton, me laborator të vetëm të akredituar në Kosovë për analiza të miellit dhe grurit dhe me shumë veçori të

tjera

.

Slide31

FUSHA KU BAZOHET STRATEGJIA E DEVOLLI CORPORATION Marrëdhëniet me konsumatorë,Menaxhmenti i produkteve,Kualiteti,Besnikëria e punëtorëve,Zhvillimi i punëtorëve dhe komunitetit,Progresi i shitjeve,Hulumtimi dhe zhvillimi , kontrollimi i shpenzimeve,Kosunmatorët.

Slide32

Financimi I biznesit ndËrmarresPejë, 2016

MSc. Fisnik Morina,

PhD ©

Slide33

Slide34

Slide35

Slide36

Slide37

Slide38

Slide39

Slide40

Slide41

Slide42

Slide43

Slide44

Slide45

Slide46

Slide47

Slide48

Slide49

Slide50